Επισκόπηση

Τι είναι οι τροφιμογενείς και υδατογενείς νόσοι;
Οι τροφιμογενείς και υδατογενείς νόσοι είναι παθολογικές καταστάσεις που προκαλούνται με την βρώση ή πόση τροφίμων και νερού που είναι μολυσμένα από μικροοργανισμούς ή τις τοξίνες που παράγουν. Τα πιο κοινά γαστρεντερικά συμπτώματα είναι ο κοιλιακός πόνος, η ναυτία, ο έμετος και η διάρροια. Υπάρχουν πολλές μη μολυσματικές αιτίες της νόσου από μολυσμένα τρόφιμα και το νερό. Μερικοί μικροοργανισμοί μπορούν να προκαλέσουν μολύνσεις εκτός της γαστρεντερικής οδού, αλλά αυτές είναι πέρα από το πεδίο αυτού του άρθρου και δεν καλύπτονται εδώ.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα Κέντρα Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (CDC) υπολογίζουν ότι περίπου 1 στους 6 ανθρώπους νοσούν κάθε χρόνο από την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων ή ποτών. Από αυτούς, οι 128.000, κατά προσέγγιση, χρειάζονται να εισαχθούν στο νοσοκομείο και περίπου 3.000 πεθαίνουν από επιπλοκές.

Οι μικροοργανισμοί που μπορούν να μολύνουν τα τρόφιμα και το νερό ανήκουν σε ένα ευρύ φάσμα βακτηριδίων, ιών και παρασίτων. Μερικοί έχουν παγκόσμια διασπορά, ενώ άλλοι τοπική. Μερικοί είναι πολύ κοινοί ενώ άλλοι σπανιότεροι. Μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα στους περισσότερους ανθρώπους που εκτίθενται σε αυτούς ή μόνο σε εκείνους που είναι ευαίσθητοι. Τα περιφερειακά στελέχη των βακτηριδίων δεν μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα σε ανθρώπους που έχουν ανοσία σε αυτούς όχι όμως και οι ξενιστές τους. Παρ’ότι το νερό και τα τρόφιμα που έχουν προσβληθεί από αυτούς παρουσιάζουν φυσιολογική μυρωδιά, εικόνα και γεύση όποτε καταναλώνονται και μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες με συμπτώματα από ήπια και αυτοπεριοριζόμενα έως σοβαρά.

Οι τροφιμογενείς και υδατογενείς νόσοι είναι ικανές να προκαλέσουν προβλήματα στον καθένα, ανά πάσα στιγμή, αλλά τείνουν να είναι οι πιο σοβαρές σε:

1.Νεαρά άτομα και ηλικιωμένους, οι οποίοι παρουσιάζουν σοβαρή αφυδάτωση.
2. Άτομα με εξασθενημένο (σε κίνδυνο) ανοσοποιητικό σύστημα, όπως τα άτομα με HIV/AIDS ή εκείνα που έχουν υποστεί μεταμόσχευση οργάνων. Σε αυτά τα άτομα, οι παθολογικές καταστάσεις μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρές και δύσκολες να αντιμετωπισθούν.
3. Άτομα με χρόνιες παθήσεις όπως ο διαβήτης, η καρδιακή νόσος, η πνευμονική νόσος ή η ηπατική νόσος.
4.Έγκυες γυναίκες- σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις μπορούν να βλάψουν το βρέφος κατά την ανάπτυξη.

Αυτές οι νόσοι, αποκαλούμενες συνήθως τροφικές δηλητηριάσεις, μπορούν να εμφανιστούν σε μεμονωμένα άτομα ή να πάρουν τη μορφή επιδημίας. Οι περισσότερες αιτίες προέρχονται άμεσα από αυτό που καταναλώνεται. Σπάνια, μπορούν να μεταδοθούν από άτομο σε άτομο, ειδικά σε περιορισμένους πληθυσμούς, όπως παιδικούς σταθμούς, κρουαζιερόπλοια, γηροκομεία και γενικά ιδρύματα.

Επιδημίες εμφανίζονται όταν περισσότερα από ένα άτομα αναπτύσσουν συμπτώματα μετά την κατανάλωση του ίδιου φαγητού ή ποτού που είναι μολυσμένο με τα ίδια βακτήρια ή τοξίνες. Μπορούν να εμφανιστούν τοπικά ή και μεταξύ διαφορετικών κρατών. Οι φορείς δημόσιας υγείας και γενικά οι κρατικοί φορείς ελέγχουν συνεχώς τα τρόφιμα και την ποιότητα του νερού και λαμβάνουν άμεσα μέτρα για να ταυτοποιήσουν, περιορίσουν και εξαλείψουν τις πηγές των επιδημιών αυτών. Το έργο αυτό είναι εξαιρετικά σύνθετο αφού πολλά τα τρόφιμα εισάγονται από άλλες χώρες και εκατομμύρια άνθρωποι ταξιδεύουν παγκοσμίως.

Όταν η ιατρική κοινότητα υποπτευθεί ότι διαφορετικά κρούσματα τροφικών δηλητηριάσεων σχετίζονται μεταξύ τους, οι γιατροί θα κληθούν να πάρουν ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό των ασθενών και θα ζητηθούν δείγματα κοπράνων για να αποσταλούν σε εργαστήρια δημόσιας υγείας για εξέταση. Οι ασθενείς μπορούν να βοηθήσουν δίνοντας τις απαραίτητες πληροφορίες στους ιατρούς αναφέροντας τα συμπτώματα, τον τύπο της διάρροιας (υδαρής, αιματηρή), πρόσφατα ταξίδια καθώς και τα τρόφιμα που έφαγαν πρόσφατα. Μερικές φορές είναι χρήσιμο να σημειώσουν ό,τι έφαγαν τις δέκα τελευταίες μέρες. Αυτές οι λεπτομέρειες μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην αναζήτηση των αιτιών της νόσου.

Συχνά, αναλύονται δείγματα της πιθανολογούμενης πηγής μόλυνσης. Τα εργαστήρια δημόσιας υγείας χρησιμοποιούν ένα μοριακό τεστ που ονομάζεται παλμικό πεδίο ηλεκτροφόρησης πήγματος (PFGE) για να συγκρίνουν το DNA, το «δακτυλικό αποτύπωμα» του μικροοργανισμού που απομονώθηκε από ανθρώπους που ασθενούν και στη συνέχεια να αναζητήσουν τους παθογόνους μικροοργανισμούς σε δείγματα τροφίμων ή νερού. Αυτό επιτρέπει στα εργαστήρια να εντοπίσουν γρήγορα τις πιο συχνές πηγές της τροφικής ή υδατογενούς νόσου. Στις ΗΠΑ τα αποτελέσματα αυτών των αναλύσεων εισέρχονται σε μια βάση δεδομένων που ονομάζεται Pulse Net. Η βάση δεδομένων χρησιμοποιείται από τις τοπικές και κρατικές υπηρεσίες δημόσιας υγείας των ΗΠΑ, τα Oμοσπονδιακά Eργαστήρια Aσφαλείας Tροφίμων, και το CDC, για να συγκρίνουν το DNA των παθογόνων μικροοργανισμών και για να ταυτοποιήσουν γρήγορα τις νόσους που προέρχονται από την ίδια πηγή. Εάν κάποιος από αυτούς τυποποιηθεί, λαμβάνονται μέτρα για την εξάλειψη της πηγής της μόλυνσης και τον περιορισμό εξάπλωσης της νόσου.