Τι προσδιορίζεται;
Η αναρρόφηση και η βιοψία του μυελού των οστών είναι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται για να συλλέξουμε και να αξιολογήσουμε το μυελό των οστών. Ο μυελός των οστών είναι ένας ελαφρά λιπαρός ιστός που απαντά στο εσωτερικό των μεγαλύτερων οστών του σώματος. Έχει κυψελοειδή ή σπογγώδη δομή, αποτελούμενη από ένα ινώδες δίκτυο που είναι πληρωμένο με υγρό. Το υγρό περιέχει βλαστοκύτταρα, κύτταρα του αίματος σε διάφορα στάδια ωρίμανσης και «πρώτες ύλες» όπως σίδηρο, βιταμίνη Β12 και φυλλικό οξύ που είναι απαραίτητα για την παραγωγή κυττάρων. Κατά την αναρρόφηση του μυελού των οστών συλλέγεται ένα υγρό δείγμα κυττάρων τα οποία μπορούν να μελετώνται ένα-ένα. Κατά τη βιοψία συλλέγεται ένα δείγμα κυλινδρικού πυρήνα που διατηρεί τη δομή του μυελού. Η βιοψία αποκαλύπτει τις σχέσεις των κυττάρων του μυελού των οστών μεταξύ τους και τη συνολική κυτταροβρίθεια – την αναλογία των κυττάρων προς το λίπος και τα άλλα συστατικά που υπάρχουν στο δείγμα.
Στο μυελό των οστών υπάρχουν ερυθρά αιμοσφαίρια, αιμοπετάλια και πέντε διαφορετικοί τύποι λευκών αιμοσφαιρίων που όλα παράγονται εκεί. Η παραγωγή τους επηρεάζεται από την απώλεια και τη συνεχή αντικατάσταση των γηραιών κυττάρων. Για παράδειγμα, τα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα, έχουν προσδόκιμο επιβίωσης περίπου 120 ημέρες. Ο μυελός ρυθμίζει την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων σε τέτοια αναλογία ώστε να αντικαθιστά τα γηραιά ερυθροκύτταρα που απομακρύνονται από την κυκλοφορία διατηρώντας έναν σχετικά σταθερό αριθμό στο αίμα. Ο μυελός αυξάνει την παραγωγή των ερυθροκυττάρων όταν ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων μειώνεται, εξαιτίας παθολογικών καταστάσεων όπως είναι η αιμορραγία και η αιμόλυση. Η αυξημένη αναλογία παραγωγής συνεχίζεται μέχρι να δημιουργηθεί και να συγκεντρωθεί ένας επαρκής αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων στην κυκλοφορία ή μέχρι να πληρωθεί ο μυελός από αυτά. Εάν οι ανάγκες του οργανισμού είναι σχεδόν όση και η παραγωγή των ερυθροκυττάρων τότε ελευθερώνεται στην κυκλοφορία ένας μεγάλος αριθμός δικτυοερυθροκυττάρων (ανώριμα ερυθροκύτταρα) καθώς ο μυελός προσπαθεί να ανταπεξέλθει. Εάν οι ανάγκες του οργανισμού υπερβούν την παραγωγή του μυελού των οστών, τότε ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων στην κυκλοφορία μειώνεται και ο ασθενής γίνεται σταδιακά αναιμικός, εμφανίζει συμπτώματα ωχρότητας, κόπωσης και δύσπνοιας λόγω του μειωμένου οξυγόνου στο αίμα.
Μεγάλη ποικιλία διαταραχών του μυελού των οστών όπως καρκίνος, λευχαιμία, ελλείψεις βιταμινών και μετάλλων, κληρονομικές καταστάσεις και ασθένειες όπως η απλαστική αναιμία που μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του μυελού να παράγει ένα κατάλληλο αριθμό από διαφορετικό τύπο κυττάρων του αίματος και να τα ελευθερώσει στην κυκλοφορία. Αυτές οι ασθένειες μπορεί να επηρεάσουν τον ολικό αριθμό παραγόμενων κυττάρων, το ποσοστό των παραγόμενων κυττάρων, και/ή στη λειτουργία των κυττάρων. Μερικές διαταραχές του μυελού των οστών μπορεί να οδηγήσουν σε έλλειψη ενός ή περισσότερων κυτταρικών τύπων ενώ άλλες έχουν ως αποτέλεσμα την πλεονάζουσα παραγωγή ενός συγκεκριμένου τύπου ή ενός συγκεκριμένου κλώνου ενός κυττάρου – ένα μόνο κύτταρο που αναπαράγεται χωρίς ρύθμιση.
Η λευχαιμία, για παράδειγμα, είναι ένας καρκίνος των κυττάρων του αίματος. Έχει ως αποτέλεσμα την πλεονάζουσα παραγωγή ενός τύπου λευκών αιμοσφαιρίων σε βάρος άλλων τύπων κυττάρων και μπορεί να οδηγήσει στην απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων ανώμαλων ανώριμων λευκών αιμοσφαιρίων στην κυκλοφορία. Αυτά τα λευκοκύτταρα δεν αντιστέκονται σε λοίμωξη όπως κάνουν άλλα λευκά αιμοσφαίρια και καθιστούν τον ασθενή πιο ευάλωτο σε αρρώστιες. Όταν τα λευχαιμικά λευκά αιμοσφαίρια παραγκωνίζουν την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο μυελό των οστών, ο ασθενής γίνεται αναιμικός, όταν μειώνουν τον αριθμό των αιμοπεταλίων που παράγονται κάνουν τον ασθενή ευάλωτο σε εκτεταμένες εκχυμώσεις και αιμορραγία. Άλλες καταστάσεις, όπως η ανεπάρκεια βιταμίνης Β, και φυλλικού οξέος ή σιδήρου, οδηγούν στη δημιουργία μεγάλων, μικρών ή ανώμαλα σχηματισμένων ερυθροκυττάρων που οδηγούν σε συγκεκριμένους τύπους αναιμίας. Άλλη μία διαταραχή, η μυελοίνωση, χαρακτηρίζεται από υπεραύξηση του ινώδους δικτύου που απαντάται στο μυελό, συμπιέζοντας τα κύτταρα και οδηγώντας σε αλλαγές στη μορφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων και αλλαγές στα ποσοστά των κυττάρων.
Η αναρρόφηση και/ή η βιοψία μυελού των οστών περιλαμβάνει τόσο τη συλλογή δείγματος μυελού οστών όσο και την αξιολόγηση του στο μικροσκόπιο. Ειδικοί ιατροί, παθολογοανατόμος και/ή αιματολόγος, εξετάζουν μικροσκοπικά «πλακάκια» που περιέχουν βαμμένα επιχρίσματα δειγμάτων μυελού – το ινώδες δίκτυο και υγρό από τη βιοψία ή το υγρό από την αναρρόφηση. Ο αριθμός, το μέγεθος και το σχήμα καθενός από τους τύπους κυττάρων που υπάρχουν εξετάζονται, καθώς και οι αναλογίες ώριμων και ανώριμων κυττάρων. Εάν υπάρχει λευχαιμία, ή ένας άλλος καρκίνος έχει επεκταθεί στο μυελό, αυτός μπορεί να διαγνωστεί μέσω αυτής της εξέτασης, και μπορεί να καθοριστεί ο τύπος και η βαρύτητα της νόσου.
Ανάλογα με το ποια(ες) κατάσταση(εις) ο γιατρός υποψιάζεται, μπορούν να πραγματοποιηθούν επιπρόσθετες εξετάσεις στο δείγμα του μυελού. Μπορεί να καλλιεργηθεί για να αναζητηθεί μία ιογενή, βακτηριακή ή μυκησιακή λοίμωξη που μπορεί να προκαλέσει έναν «άγνωστης προέλευσης» πυρετό. Στην περίπτωση λευχαιμίας, μπορούν να γίνουν δοκιμασίες που καθορίζουν τον τύπο της λευχαιμίας. Αυτές περιλαμβάνουν ειδικές χρώσεις ή τον καθορισμό αντιγονικών καθοριστών (ανοσοφαινότυπος) για να φανεί ποιος είναι ο τύπος λευχαιμίας. Ειδικές χρώσεις μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να ανιχνευθούν καταστάσεις όπως η υπερβολική αποθήκευση σιδήρου στον μυελό, και μερικές φορές ζητούνται εξετάσεις για ανίχνευση χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
Πώς συλλέγεται το δείγμα για εξέταση;
Η αναρρόφηση μυελού των οστών και/ή η διαδικασία βιοψίας πραγματοποιείται από ένα γιατρό ή άλλο εκπαιδευμένο ειδικό. Και οι δύο τύποι δειγμάτων μπορούν να συλλεχθούν από το ισχιακό οστό. Οι αναρροφήσεις μυελού συλλέγονται μερικές φορές από το στέρνο των ενηλίκων. Σταβρέφη, μπορούννασυλλεχθούνδείγματααπότηνκνήμη.
Η πιο κοινή θέση συλλογής είναι η λαγόνια ακρολοφία (επάνω ράχη) του οπίσθιου τμήματος του ισχιακού οστού. Πριν από τη διαδικασία, μετρώνται η πίεση του αίματος του ασθενούς, ο καρδιακός ρυθμός και η θερμοκρασία και αξιολογούνται για να εξασφαλιστεί ότι είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια, ενώ σε κάποιους ασθενείς δίνεται ήπιο καταπραϋντικό. Στον ασθενή ζητείται κατόπιν να ξαπλώσει μπρούμυτα ή στο πλάι για να γίνει η παρακέντηση. Το κατώτερο τμήμα του σώματος καλύπτεται από ύφασμα έτσι ώστε να είναι εκτεθειμένη μόνο η περιοχή που περιβάλει τη θέση συλλογής.
Η περιοχή συλλογής καθαρίζεται με κάποιο αντισηπτικό όπως το ιώδιο και γίνεται ένεση με τοπικό αναισθητικό. Όταν η περιοχή έχει παραλύσει, ο γιατρός εισάγει μία βελόνα μέσω του δέρματος μέσα στο οστό. Κατά την αναρρόφηση, ο γιατρός προσαρμόζει μία βελόνα στη σύριγγα και τραβάει πίσω το έμβολο. Αυτό δημιουργεί κενό πίεσης και τραβάει ένα μικρό ποσό μυελού μέσα στη σύριγγα. Για βιοψία μυελού των οστών, ο γιατρός χρησιμοποιεί μία ειδική βελόνα που επιτρέπει τη συλλογή ενός πυρήνα (ένα κυλινδρικό δείγμα) μυελού.
Παρόλο που το δέρμα του ασθενούς έχει παραλύσει, ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί ένα βραχύ αλλά άβολο τράβηγμα και/ή αισθήματα πίεσης κατά τη διάρκεια αυτών των διαδικασιών. Μόλις αποσυρθεί η βελόνα, τοποθετείται ένας αποστειρωμένος επίδεσμος πάνω στη θέση συλλογής και εφαρμόζεται πίεση. Συμβουλεύεται ο ασθενής να ξαπλώσει ήρεμα μέχρι η πίεση του αίματός του, ο καρδιακός ρυθμός και η θερμοκρασία να επανέλθουν στα φυσιολογικά πλαίσια και κατόπιν να κρατήσει την περιοχή συλλογής στεγνή και καλυμμένη για περίπου 48 ώρες.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Εάν οι υποβαλλόμενες ιατρικές δοκιμές προκαλούν σε εσάς ή σε άτομα που σας ενδιαφέρουν ανησυχία, αμηχανία, ή δυσκολία διαχείρισης, θα μπορούσατε να διαβάσετε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω άρθρα: CopingwithTestPain, Discomfort, andAnxiety(Αντιμετωπίζοντας τη δοκιμασία του πόνου, τη δυσφορία και το άγχος), TipsonBloodTesting(Μικρές συμβουλές για τις εξετάσεις αίματος), TipstoHelpChildrenthroughTheirMedicalTests(Μικρές συμβουλές να βοηθήσετε τα παιδιά στην εκπόνηση των ιατρικών εξετάσεων), και TipstoHelptheElderlythroughTheirMedicalTests(Μικρές συμβουλές να βοηθήσετε τα ηλικιωμένα άτομα στην εκπόνηση των ιατρικών εξετάσεων).
Ένα ακόμη άρθρο, παρέχει σύντομες πληροφορίες για τη συλλογήκαι την διαδικασία λήψης δείγματος αίματος και καλλιέργειας φαρυγγικού δείγματος.
Απαιτείται κάποια προετοιμασία της εξέτασης για την εξασφάλιση της ποιότητας του δείγματος;
Δεν απαιτείται προετοιμασία για την εξέταση.
