Πώς χρησιμοποιείται;
Πότε παραγγέλλεται;
Τι σημαίνει το αποτέλεσμα της εξέτασης;
Τι άλλο πρέπει να γνωρίζω;

Πώς χρησιμοποιείται;

Το προφίλ των βαρέων μετάλλων χρησιμοποιείται για την εξέταση ή τη διάγνωση της δηλητηρίασης από βαρέα μέταλλα σε ασθενείς που έχουν εκτεθεί πρόσκαιρα ή χρονίως σε ένα η περισσότερα από αυτά, και για την παρακολούθηση της υπερβολικής συγκέντρωσης των μετάλλων σε εκείνους που εργάζονται με διάφορα βαρέα μέταλλα. Τα προφίλ οργανώνονται σε ομάδες εξετάσεων που αντικατοπτρίζουν πιθανή έκθεση σε κάποιο μέταλλο. Το εργαστήριο προσφέρει διαφορετικές ομάδες εξετάσεων που είναι ειδικές για είτε για το αίμα, είτε για τα ούρα. Ο γιατρός σας, θα παραγγείλει τις εξετάσεις που αντιστοιχούν με το επάγγελμά σας, τις δραστηριότητές σας, την υποπτευόμενη έκθεση ή/και τα κλινικά σας συμπτώματα. Μερικά από τα μέταλλα που εξετάζονται συνήθως είναι:

• Μόλυβδος
• Υδράργυρος
• Αρσενικό
• Κάδμιο
• Χρώμιο

Αν ο γιατρός σας υποπτεύεται πως έχετε εκτεθεί σε κάποιο συγκεκριμένο μέταλλο, όπως ο μόλυβδος, τότε μπορεί να ζητήσει μια πιο εξειδικευμένη εξέταση αντί του προφίλ ή συμπληρωματικά με το προφίλ. Όταν εξετάζεται η έκθεση των μικρών παιδιών σε μόλυβδο, συνήθως παραγγέλλεται μόνο η εξέταση για το μέταλλο αυτό. Ορισμένα μέταλλα είναι δυνατό να προσδιοριστούν στα βιολογικά υγρά, τις τρίχες, τα νύχια και σε άλλους ιστούς του σώματος. Συνήθως οι εξετάσεις αυτές παραγγέλλονται μεμονωμένα.

Η εξέταση του συμπλόκου ψευδαργύρου – πρωτοπροφυρίνης (zincprotoporphyrinή ZPP) test) μπορεί να ζητηθεί μαζί με τα επίπεδα του μολύβδου για να εξεταστεί η χρόνια έκθεση σε ενήλικες. Σήμερα δεν ζητείται τόσο από τους γιατρούς, όπως στο παρελθόν. Τα αποτελέσματα της εξέτασης ZPPαυξάνονται σε έκθεση στον μόλυβδο διότι ο μόλυβδος επιδρά στην ικανότητα των ερυθρών αιμοσφαιρίων να παράγουν την αιμοσφαιρίνη. Αντικατοπτρίζει μερικώς την συνολική έκθεση σε μόλυβδο στην πάροδο του χρόνου, αλλά όχι πρόσφατη έκθεση. Εν τούτοις, τα αποτελέσματα δεν γίνονται παθολογικά μέχρι η συγκέντρωση του μολύβδου να είναι μεγαλύτερη από 25 μικρογραμμάρια ανά δεκατόλιτρο. Καθώς οι τιμές τουZPPδεν αυξάνονται μέχρι ότου η συγκέντρωση του μολύβδου ξεπεράσει το αποδεκτό εύρος η εξέταση αυτή δεν είναι αρκετά ευαίσθητη για να χρησιμοποιηθεί στον έλεγχο των παιδιών.

Για να εκτιμηθεί η γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς, μπορούν να ζητηθούν άλλες εξετάσεις, όπως η γενική αίματος για την αξιολόγηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τον έλεγχο της αναιμίας ή το βασικό μεταβολικό προφίλ για την αξιολόγηση της λειτουργίας των οργάνων του οργανισμού και της ηλεκτρολυτικής ισορροπίας, μαζί με τηνανάλυση μετάλλων.

Πότε παραγγέλλεται;

Το «προφίλ των βαρέων μετάλλων» παραγγέλλεται όταν ο γιατρός σας υποπτευθεί πως έχετε εκτεθεί πρόσκαιρα ή χρονίως σε ένα ή περισσότερα βαρέα μέταλλα. Τα σημεία και τα συμπτώματα από την έκθεση σε βαρέα μέταλλα ποικίλουν ως προς τη φύση και την ένταση και εξαρτώνται από τον τύπο και την ποσότητα του μετάλλου που εμπλέκεται. Τα πρώιμα συμπτώματα της δηλητηρίασης από βαρέα μέταλλα μπορεί να μην εντοπιστούν επειδή δεν είναι ειδικά. Εάν δεν έχετε ειδικά συμπτώματα ή αυτά είναι λίγα τότε η συνεχιζόμενη υπερβολική έκθεση να προκαλέσει βλάβες σε πολλά διαφορετικά όργανα. Ορισμένα σημεία και συμπτώματα της δηλητηρίασης από βαρέα μέταλλα είναι τα ακόλουθα:

• Κοιλιακός πόνος, ναυτία, εμετοί και διάρροια.
• Συμπτώματα του νευρικού συστήματος, όπως μούδιασμα, μυρμηκίαση στις παλάμες και τα πέλματα, αδυναμία.
• Αναιμία.
• Νεφρικές βλάβες.
• Ηπατικές βλάβες.
• Ερεθισμός και οίδημα στους πνεύμονες.
• Εγκεφαλική δυσλειτουργία, απώλεια μνήμης.
• Αλλαγές στη συμπεριφορά.
• Δύσμορφα και αδύναμα οστά στα παιδία.
• Αποβολές και πρόωρος τοκετός στις εγκύους.

Τα άτομα που εκτίθενται σε βαρέα μέταλλα στην εργασία τους συνήθως παρακολουθούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Εφαρμόζονταιειδικά μέτρα ασφαλείας για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος και δίνονται κατευθυντήριες οδηγίες.  Η Αμερικανική Υπηρεσία Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας (USOccupationalSafetyandHealthAdministration– OSHA). Εάν σε κάποιο εργαζόμενο ανιχνευθούν υψηλές συγκεντρώσεις θα ξεκινήσει η παρακολούθησή του και θα ληφθούν μέτρα για να περιοριστεί η περαιτέρω έκθεση του.

Τι σημαίνει το αποτέλεσμα της εξέτασης;

Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων για τα βαρέα μέταλλα θα πρέπει να γίνεται με προσοχή. Tα χαμηλά επίπεδα ενός μετάλλου στο αίμα δε σημαίνουν απαραίτητα πως δεν έχει προηγηθεί υπερβολική έκθεση σε αυτό. Τα βαρέα μέταλλα δεν παραμένουν στο αίμα και δεν ανιχνεύονται στα ούρα επί μακρόν. Ο μόλυβδος, για παράδειγμα, «μεταναστεύει» από το αίμα σε διάφορα όργανα και σταδιακά συσσωρεύεται στα οστά. Αν κάποιος έχει εκτεθεί για χρόνια σε μόλυβδο, τότε μπορεί να έχει μόλυβδο στο αίμα του, στα ούρα, στα όργανα και στα οστά του.

Πολύ χαμηλά επίπεδα βαρέων μετάλλων μπορούν να βρεθούν στο αίμα και στα ούρα φαινομενικά υγιών ατόμων, διότι τα μέταλλα αυτά υπάρχουν παντού στο περιβάλλον. Οι συστάσεις για τα ασφαλή επίπεδα βαρέων μετάλλων εξαρτώνται από τη ηλικία του ατόμου και μεταβάλλονται με τον καιρό καθώς προκύπτουν όλο και περισσότερες πληροφορίες για την ασφάλεια.

Για να μάθετε περισσότερα για τα ελάχιστα επίπεδα κινδύνου ή/και τις επιπτώσεις ενός συγκεκριμένου μετάλλου, επισκεφθείτε το ToxFAQs™ από τη σελίδα της Υπηρεσίας τοξικών ουσιών και αρχείων ασθενειών (AgencyforToxicSubstancesandDiseaseRegistry(ATSDR).

Τι άλλο πρέπει να γνωρίζω;

Όσοι έχουν ως δραστηριότητα (χόμπι) την ενασχόληση με διάφορα μέταλλα, πρέπει να είναι ενήμεροι για τους κινδύνους από την έκθεσή τους στα βαρέα μέταλλα, καθώς και τις τοξικές τους επιπτώσεις.

Η έκθεση διαφορετικών ατόμων στις ίδιες ποσότητες και στον ίδιο τύπο μετάλλων, δεν θα οδηγήσει απαραίτητα στα ίδια αποτελέσματα. Οι άνθρωποι απορροφούν και απομακρύνουν τα μέταλλα με διαφορετικό ρυθμό. Οι ασθενείς με κάποια υποκείμενη νόσο είναι περισσότερο ευάλωτοι σε σχέση με τους υπόλοιπους, αν εκτεθούν στον ίδιο βαθμό. Αν και εξαρτάται από τα συμπτώματα ή τα αποτελέσματα των εξετάσεων από πιστοποιημένα εργαστήρια, οι ασθενείς με υψηλότερα από το επιτρεπτό επίπεδα βαρέων μετάλλων ίσως θα πρέπει να υποβληθούν σε θεραπεία χηλίωσης. Η θεραπεία χηλίωσης είναι μια αγωγή που απομακρύνει τα υψηλά ποσοστά των βαρέων μετάλλων από τον οργανισμό.

Οι συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλλων παρακολουθούνται διαρκώς και γίνονται προσπάθειες να ελαχιστοποιηθούν, είναι όμως αδύνατο να εξαλειφθούν εντελώς. Για παράδειγμα, το αρσενικό είναι εκ φύσεως μολυσματικό, και συναντάται σε πηγές πόσιμου νερού σε όλο τον κόσμο. Μικρές ποσότητες υδραργύρου περιλαμβάνονται σε φθορίζουσες λάμπες και ορισμένα θερμόμετρα. Αν αυτά σπάσουν, ο υδράργυρος απελευθερώνεται. Ο μεθυλ-υδράργυρος, μια οργανική μορφή του υδραργύρου που παράγεται από βακτήρια στο νερό, μπορεί με την πάροδο του χρόνου να συσσωρευτεί στα ψάρια. Οι συγκεντρώσεις αυτές ποικίλλουν ανά περιοχή και το μέγεθος των ψαριών. Υψηλότερα επίπεδα ανιχνεύονται στα μεγαλύτερα και γηραιότερα ψάρια. Βέβαια στις περισσότερες περιπτώσεις, τα οφέλη από την κατανάλωση ψαριών υπερνικούν τον κίνδυνο πρόσληψης περίσσειας υδραργύρου. Ωστόσο, οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να παίρνουν περισσότερες προφυλάξεις. Ο οργανισμός «MarchofDimes, συνιστά στις εγκύους να αποφεύγουν συγκεκριμένους τύπους μεγάλων ψαριών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους, λόγω της πιθανών βλαβών που μπορεί να προκαλέσει ο υδράργυρος στο έμβρυο.

Η χρήση του μολύβδου ήταν κάποτε συνήθης στις μπογιές, στις υδραυλικές σωληνώσεις και ως πρόσθετο στη βενζίνη. Στις Η.Π.Α., οι περιβαλλοντικές αυτές πηγές του μολύβδου έχουν μειωθεί, αλλά συνεχίζουν να υφίστανται στις μπογιές και στα υδραυλικά παλαιών σπιτιών, ενώ μερικές φορές υπάρχουν και στα χρώματα των εισαγόμενων παιχνιδιών ή κοσμημάτων. Όταν το χρώμα των σπιτιών που περιέχει μόλυβδο αρχίζει να φθείρεται, δημιουργεί θραύσματα και σκόνη που περιέχουν μόλυβδο, τα οποία μπορούν να αναδευτούν με τις κινήσεις του αέρα και να βρεθούν στο έδαφος γύρω από το σπίτι. Παρότι ο καθένας μπορεί να πάθει βλάβες από την έκθεση στο μόλυβδο, τα παιδιά βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο. Μπορούν να καταναλώσουν θραύσματα χρώματος, να τοποθετήσουν στο στόμα τους χρωματισμένες επιφάνειες, να εισπνεύσουν σκόνη από μόλυβδο και να παίξουν σε μολυσμένο έδαφος.

Όλες οι πηγές έκθεσης σε βαρέα μέταλλα στον αέρα, το νερό, τα τρόφιμα και στο περιβάλλον, ελέγχονται, ρυθμίζονται και παρακολουθούνται τόσο από κυβερνητικές υπηρεσίες, όσο και από την ιατρική κοινότητα. Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (TheEnvironmentalProtectionAgency(EPA)) εκτιμά τις επιπτώσεις των εκθέσεων, καθορίζει τις βιομηχανικές εκπομπές και θεσπίζει τα μέγιστα επιτρεπόμενα επίπεδα για τα βαρέα μέταλλα, όπως το αρσενικό στο πόσιμο νερό. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FoodandDrugAssociation(FDA)) θεσπίζει τα όρια για την παρουσία μετάλλων στα τρόφιμα και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CentersforDiseaseControlandPrevention(CDC)) συνιστούν τον έλεγχο των παιδιών για μόλυβδο, ιδιαίτερα εκείνων που ζουν ή επισκέπτονται σπίτια που χτίστηκαν πριν το 1950.