Τι προσδιορίζεται;
Η ανίχνευση των βαρέων μετάλλων είναι ένα σύνολο εξετάσεων που προσδιορίζει την ποσότητα, δυνητικώς τοξικών μετάλλων στο αίμα, τα ούρα, ή σπανιότερα σε τρίχες ή άλλους ιστούς και υγρά του οργανισμού. Το εργαστήριο μπορεί να προσδιορίσει διαφορετικά προφίλ κατά ομάδες βαρέων μετάλλων, καθώς και εξετάσεις μεμονωμένων μετάλλων. Ο συνηθέστερος συνδυασμός περιλαμβάνει μόλυβδο, υδράργυρο και αρσενικό. Άλλα προφίλ περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα επιπλέον μέταλλα, όπως το κάδμιο, ο χαλκός και ο ψευδάργυρος. Ο γιατρός σας θα επιλέξει ποια μέταλλα θα εξεταστούν βάσει των μετάλλων στα οποία μπορεί να έχετε εκτεθεί, καθώς και της κλινικής σας εικόνας.

Ο όρος «βαρέα μέταλλα» δεν έχει καθοριστεί με ακρίβεια. Σχετίζεται με τον περιοδικό πίνακα των στοιχείων και αναφέρεται σε μια ποικιλία στοιχείων με μεγάλη πυκνότητα ή ιδιότητες μετάλλου. Αν και τα στοιχεία αυτά βρίσκονται φυσιολογικά στο περιβάλλον χρησιμοποιούνται επιπλέον στη βιομηχανία για την κατασκευή μιας μεγάλης ποικιλίας κοινών προϊόντων. Κάποια από αυτά, όπως ο σίδηρος, ο χαλκός, το σελήνιο, το μολυβδένιο και ο ψευδάργυρος, είναι απαραίτητα σε χαμηλές συγκεντρώσεις για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού, αλλά μπορούν να γίνουν τοξικά σε υψηλά επίπεδα. Σημαντικές συγκεντρώσεις οποιουδήποτε εκ των βαρέων μετάλλων, μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό και να έχουν καταστροφικές συνέπειεςγια τον άνθρωπο. Μπορούν να μολύνουν το έδαφος, τον αέρα, τα τρόφιμα και το νερό και παραμένουν αμετάβλητα στο περιβάλλον επ’ αόριστον. Επειδή προκαλούν εκτεταμένη βλάβη στον οργανισμό ο όρος «βαρέα μέταλλα» χρησιμοποιείται εναλλάξ με τον όρο «τοξικά μέταλλα».

Τα σημεία και τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει ο ασθενής εξαρτώνται από το είδος του μετάλλου, τη δομή του, την ποσότητα, τη διάρκεια και το είδος της έκθεσης, την ηλικία του ατόμου και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του. Ορισμένα μέταλλα είναι τοξικότερα από κάποια άλλα, αλλά και κάποιες δομές μετάλλων είναι τοξικότερες από άλλες π.χ. η διαφορά οργανικών και ανόργανων μεταλλικών συμπλόκων. Ο τρόπος έκθεσης, μπορεί να επηρεάσει την ποσότητα του μετάλλου που απορροφάται και τα μέρη του σώματος που προσβάλλονται. Το ίδιο μέταλλο ενώ μπορεί να είναι σχετικά ακίνδυνο όταν κάποιος το κρατά στο χέρι του ή έστω μετρίως επικίνδυνο και ελάχιστα απορροφήσιμο αν καταποθεί, μπορεί αντίθετα να είναι πολύ τοξικό και να προκαλεί σοβαρή πνευμονική βλάβη αν εισπνευσθούνοι ατμοί του.

Η σοβαρή οξεία έκθεση μπορεί να προκαλέσει βλάβη και σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι απειλητική για τη ζωή. Το ίδιο, όμως, ισχύει και στη μέτρια περιοδική έκθεση. Ο οργανισμός μπορεί να αποβάλει κάποιες μικρές ποσότητες βαρέων μετάλλων αλλά  μεγαλύτερες ποσότητες συσσωρεύονται στους νεφρούς, το ήπαρ, τα οστά και τον εγκέφαλο. Κάποια μέταλλα θεωρείται πως μπορούν να προκαλέσουν καρκινογένεση.  Κάποια άλλα επηρεάζουν την ικανότητα του οργανισμού να παράγει ερυθρά και λευκά αιμοσφαίρια. Τα έμβρυα και τα παιδιά βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Η έκθεση των μικρών παιδιών, ακόμα και σε μικρές ή μέτριες συγκεντρώσεις, δύναται να επηρεάσει την σωματική και πνευματική τους ανάπτυξη και σε κάποιες περιπτώσεις να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στα όργανα και τον εγκέφαλό τους. Μερικά από τα μέταλλα μπορούν να περάσουν από τη μητέρα στο έμβρυο, ενώ κάποια άλλα μπορούν να μεταδοθούν στο βρέφος από το μητρικό γάλα.

Πώς συλλέγεται το προς εξέταση δείγμα;

Η εξέταση των βαρέων μετάλλων πραγματοποιείται συνήθως σε φλεβικό αίμα ή ούρα 24ώρου. Χρησιμοποιούνταιδοχεία μεταφοράς ούρων που δεν περιέχουν μέταλλα ή αυτά έχουν απομακρυνθεί.

Για την εξέταση των βαρέων μετάλλων χρησιμοποιούνται τόσο τα ούρα, όσο και το αίμα, αλλά δεν χρησιμοποιούνται πάντα και τα δύο για την εξέταση του ίδιου τύπου μετάλλων. Παραδείγματος χάριν, ο μέθυλ-υδράργυρος, ένας οργανικός τύπος υδραργύρου που εντοπίζεται στα ψάρια, ανιχνεύεται στο αίμα και όχι στα ούρα. Το δείγμα ούρων προτιμάται για τον προσδιορισμό των ανόργανων μορφών των μετάλλων και για τον προσδιορισμό αρσενικού.

Οι αναλύσεις τριχών και νυχιών αποκαλύπτουν την συνολική έκθεση στην πάροδο του χρόνου ή προηγούμενες εκθέσεις, αλλά δεν δείχνουν τις πρόσφατες εκθέσεις. Το αίμα και τα ούρα αντικατοπτρίζουν χρόνιες εκθέσεις καθώς και εκείνες που προέκυψαν τις τελευταίες μέρες.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, πραγματοποιείται βιοψία ιστού.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αν η υποβολή σε ιατρικές εξετάσεις εσάς των ιδίων ή των δικών σας, σας προκαλεί ανησυχία, ενόχληση ή ακόμα δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε αυτή την κατάσταση, θα μπορούσατε να διαβάσετε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω άρθρα: Coping with Test Pain, Discomfort, and Anxiety(Αντιμετωπίζοντας τον πόνο στο στήθος τη δυσφορία και το άγχος), Tips on Blood Testing(Μικρές συμβουλές για τις εξετάσεις αίματος), Tips to Help Children through Their Medical Tests(Μικρές συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά να ανταπεξέλθουν στις ιατρικές εξετάσεις τους), και Tips to Help the Elderly through Their Medical Tests(Μικρές συμβουλές για να βοηθήσετε τους ηλικιωμένους να ανταπεξέλθουν στις ιατρικές εξετάσεις τους).

Ένα άλλο άρθρο, Follow That Sample,(Ακολουθήστε το δείγμα), προσφέρει μια ματιά στη συλλογή και επεξεργασία ενός δείγματος αίματος και της καλλιέργειας φαρυγγικού επιχρίσματος.

Απαιτείται κάποια προετοιμασία για την εξασφάλιση της ποιότητας του δείγματος;

Δεν απαιτείται κάποια προετοιμασία.