Ανεπάρκεια Βιταμίνης Κ


Τί είναι η βιταμίνη Κ;

Η βιταμίνη Κ είναι ένα από τα θρεπτικά στοιχεία τα οποία απαιτεί το σώμα σε μικρές, τακτικές ποσότητες. Είναι πολύ σημαντική για την δημιουργία διαφόρων ουσιών, οι οποίες καλούνται παράγοντες πήξης και οι οποίες λειτουργούν από κοινού προκειμένου να πήξει το αίμα όταν τραυματίζονται τα αιμοφόρα αγγεία. Η ανεπάρκεια της βιταμίνης Κ μπορεί να οδηγήσει σε εκτενή αιμορραγία και στον άμεσο σχηματισμό εκχυμώσεων.

Θεωρείται επίσης ότι η βιταμίνη Κ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη απώλειας οστού. Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Κ στο αίμα συνδέονται με χαμηλή οστική πυκνότητα, ενώ υπάρχουν και  ενδείξεις ότι επαρκή επίπεδα βιταμίνης Κ μπορούν να βελτιώσουν την υγεία των οστών καθώς μειώνεται ο κίνδυνος καταγμάτων.

Υπάρχουν τρία διαφορετικά είδη βιταμίνης Κ:

  • Η βιταμίνη Κ1 (φυλλοκινόνη) είναι ο τύπος που προέρχεται από τη διατροφή, ιδιαίτερα από τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά καθώς επίσης και από τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα φυτικά έλαια. Επιπλέον η Κ1 παρασκευάζεται τεχνικά προκειμένου να χορηγηθεί από το στόμα ή παρεντερικά (ενέσιμα) σε ασθενείς που πάσχουν από νόσους που συνδέονται με υπερβολική αιμορραγία.
  • Η βιταμίνη Κ2 (μενακινόνη) παράγεται από βακτήρια της φυσιολογικής χλωρίδας των εντέρων. Συμπληρώνει την Κ1 αλλά δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες του σώματος.
  • Η βιταμίνη Κ3 (μεναδιόνη) είναι μία συνθετική, υδατοδιαλυτή μορφή της βιταμίνης Κ, η οποία χρησιμοποιείται ως θεραπεία για τους ενηλίκους. Δε χορηγείται πλέον σε μικρά παιδιά στην Αμερική καθώς μπορεί να προκαλέσει αιμολυτική αναιμία.

Καθώς το σώμα δεν είναι ικανό από μόνο του να παράγει επαρκή ποσότητα βιταμίνης Κ θα πρέπει αυτή να λαμβάνεται από τη διατροφή. Η βιταμίνη Κ απαντά σε μεγάλη ποικιλία τροφίμων.

Παραδείγματα τροφών που περιέχουν υψηλές ποσότητες, συχνά μεγαλύτερες από τη Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη, είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το λάχανο, το σπανάκι, τα γογγύλια, τα πράσινα φύλλα του μαρουλιού καθώς και άλλα λαχανικά όπως το μπρόκολο, τα φρέσκα κρεμμυδάκια, ο μαϊντανός, τα σπαράγγια και τα λαχανάκια Βρυξελλών.

Άλλες πηγές είναι τα γαλακτομικά προϊόντα, τα δημητριακά, τα φυτικά έλαια και οι σπόροι σόγιας. Οι τύποι Κ1 και Κ2, που παρέχονται από τη διατροφή αλλά παράγονται και από τον οργανισμό, είναι και οι δύο λιποδιαλυτές και αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό του σώματος και στο συκώτι. Ένας ενήλικας αποθηκεύει τυπικά ποσότητα ίση με τις εβδομαδιαίες ανάγκες της βιταμίνης Κ.

Οι άνθρωποι που λαμβάνουν το αντιπηκτικό φάρμακο βαρφαρίνη (COUMADIN®) πρέπει να είναι προσεκτικοί ως προς την ποσότητα της βιταμίνης Κ που υπάρχει στα τρόφιμα που καταναλώνουν. Η βιταμίνη Κ είναι ανταγωνιστής της βαρφαρίνης. Αυτό σημαίνει ότι εξουδετερώνει τη δράση του φαρμάκου και το καθιστά λιγότερο αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της παθολογικής κατάστασης για την οποία έχει συνταγογραφηθεί.

Η βαρφαρίνη χορηγείται σε ανθρώπους με μία ποικιλία ασθενειών, όπως στην εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT) και στη καρδιαγγειακή νόσο (CVD), για να γίνει το αίμα πιο «λεπτό» και να αποτραπεί η θρόμβωση. Το φάρμακο αναστέλλει την παραγωγή των εξαρτώμενων από τη βιταμίνη Κ παραγόντων θρόμβωσης. Η βαρφαρίνη επηρεάζει τους ανθρώπους με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο, οπότε θα πρέπει κάθε φορά να ελέγχεται προσεκτικά η τιμή της PT(χρόνος προθρομβίνης) και συγκεκριμένα ο δείκτης INR(Διεθνές Κανονικοποιημένο Πηλίκο). Το INRθα πρέπει να διατηρείται εντός ενός περιορισμένου θεραπευτικού εύρους. Η μικρή συγκέντρωση βαρφαρίνης προκαλεί επικίνδυνους θρόμβους, ενώ αντίθετα η μεγάλη μπορεί να προκαλέσει αιμορραγικά επεισόδια. Οι άνθρωποι που λαμβάνουν το φάρμακο αυτό θα πρέπει να λαμβάνουν ημερήσιως σταθερή ποσότητα βιταμίνης Κ. Μεγάλες αυξήσεις ή μειώσεις της βιταμίνης Κ μπορούν να επηρεάσουν την λειτουργία της βαρφαρίνης στον οργανισμό τους.

 

Έλλειψη Βιταμίνης Κ

Οι πιο συχνές αιτίες έλλειψης της βιταμίνης Κ είναι η ανεπαρκής διατροφική πρόσληψη, η ανεπαρκής απορρόφηση και η μειωμένη αποθήκευση της βιταμίνης Κ εξαιτίας ηπατικής νόσου, ωστόσο μπορεί ακόμα να οφείλεται και στη μειωμένη παραγωγή της από το έντερο.

  • Η διατροφική έλλειψη της βιταμίνης Κ στις ΗΠΑ, παρόλο που είναι σπάνια σε υγιείς ανθρώπους, είναι σχετικά συχνή σε όσους είναι σοβαρά άρρωστοι ή πάσχουν από ορισμένες χρόνιες παθήσεις. Για παράδειγμα, συναντάται συχνά σε ασθενείς που έχουν εισαχθεί σε μονάδες εντατικής θεραπείας, σε καρκινοπαθείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, σε ασθενείς που κάνουν χρόνια αιμοκάθαρση καθώς και σε ασθενείς οι οποίοι βρίσκονται σε κίνδυνο υποσιτισμού, όπως είναι τα άτομα που δεν τρέφονται σωστά λόγω κατάχρησης αλκοόλ ή ναρκωτικών.
  • Η δυσαπορρόφηση και ειδικά η εξασθενημένη απορρόφηση των λιπών εξαιτίας ασθενειών όπως η κυστική ίνωση, η κοιλιοκάκη, η χρόνια παγκρεατίτιδα ή η νόσος του Crohn, μπορούν επίσης να προκαλέσουν έλλειψη της βιταμίνης Κ. Χολοστατικές ηπατικές νόσοι, όπως η απόφραξη του χοληφόρου πόρου ή η πρωτοπαθής χολική κίρρωση μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε δυσαπορρόφηση και σε έλλειψη της βιταμίνης Κ.

Ορισμένα φάρμακα, όπως είναι τα αντιβιοτικά, η ασπιρίνη (σαλικυλικά) και τα αντι-επιληπτικά φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν την απορρόφηση της βιταμίνης Κ1, να μειώσουν την ποσότητα του τύπου Κ2 που παράγεται στα έντερα ή να αυξήσουν τις απαιτήσεις του σώματος για βιταμίνη Κ.

  • Οι ελλείψεις στα νεογέννητα σχετίζονται με την αιμορραγική νόσο των νεογνών (γνωστή επίσης, ως αιμορραγική έλλειψη της βιταμίνης Κ ή VKDB). Αυτή μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία και μώλωπες ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε θανάσιμη εγκεφαλική αιμορραγία. Η VKDBήταν ένα σχετικά σύνηθες φαινόμενο καθώς τα νεογνά έχουν μικρές αποθήκες βιταμίνης Κ όταν γεννιούνται, τα έντερά τους δεν έχουν αναπτύξει ακόμα φυσιολογική χλωρίδα και το μητρικό γάλα δεν τους παρέχει αρκετή βιταμίνη Κ. Επιπλέον, αν η μητέρα του νεογνού λαμβάνει συγκεκριμένα φάρμακα κατά τη διάρκεια της κύησης, όπως αντι-επιληπτική αγωγή, τότε το παιδί μπορεί να έχει έλλειψη βιταμίνης Κ από τη γέννηση. Τα φαινόμενα αυτά έχουν πλέον εξαλειφθεί σε μεγάλο βαθμό με την μέθοδο της χορήγησης βιταμίνης Κ με ένεση σε όλα τα νεογνά μετά τη γέννηση τους, όπως συνιστάται από την Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία. Όταν είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθούν χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί να χορηγηθεί στα βρέφη βιταμίνη Κ πριν τη διαδικασία, προκειμένου να προληφθεί η εκτενής αιμορραγία. 

 

Ενδείξεις και Συμπτώματα

Οι ενδείξεις και τα συμπτώματα που σχετίζονται με την έλλειψη της βιταμίνης Κ μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • εύκολη εμφάνιση μώλωπα,
  • αιμορραγία από τη μύτη ή από τα ούλα,
  • υπερβολική αιμορραγία από πληγές, παρακεντήσεις και ενέσεις ή χειρουργικές επεμβάσεις,
  • δύσκολη έμμηνο ρύση,
  • αιμορραγία από το γαστρεντερικό σύστημα (GI),
  • αίμα στα ούρα ή/και στα κόπρανα,
  • αυξημένο χρόνο προθρομβίνης (PT/INR).

Στην αιμορραγική νόσο των νεογνών οι ενδείξεις και τα συμπτώματα μπορεί να είναι παρόμοια με αυτά που αναφέρονται παραπάνω, αλλά σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί, επίσης, να περιλαμβάνουν αιμορραγία από το κρανίο (ενδοκρανιακή).

Μπορούμε να υποπτευθούμε έλλειψη της βιταμίνης Κ όταν τα συμπτώματα που αναφέρονται παραπάνω εμφανιστούν σε άτομα συγκεκριμένων ομάδων κινδύνου, όπως σε:

  • άτομα με χρόνιες παθήσεις που σχετίζονται με υποσιτισμό ή δυσαπορρόφηση,
  • άτομα τα οποία λαμβάνουν μακρόχρονη θεραπεία με αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά μπορούν να σκοτώσουν τα βακτήρια τα οποία βοηθούν στην παραγωγή της βιταμίνης Κ2 στο λεπτό έντερο,
  • σοβαρά ασθενείς, όπως καρκινοπαθείς ή ασθενείς σε αιμοκάθαρση ή τομα που βρίσκονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας.

 

 

Εργαστηριακές Εξετάσεις

Χρόνος Προθρομβίνης (PT)

Η ανεπάρκεια της βιταμίνης Κ συνήθως ανακαλύπτεται όταν συμβεί μία μη αναμενόμενη ή ανεξέλεγκτη αιμορραγία. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο χρόνος προθρομβίνης είναι η συμαντικότερη εργαστηριακή εξέταση που θα γίνει. Εάν η τιμή της PTείναι παρατεταμένη και υπάρχει υποψία ότι οφείλεται σε χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης Κ, τότε χορηγείται συνήθως βιταμίνη Κ παρεντερικά (ενέσιμα). Εάν τότε η αιμορραγία σταματήσει και οι τιμές της PT/INRεπιστρέψουν σε φυσιολογικά επίπεδα, τότε θεωρείται ότι η αιτία ήταν η έλλειψη της βιταμίνης Κ.

Περιστασιακά μπορούν να διενεργηθούν και άλλες εξετάσεις πήξης προκειμένου να εκτιμηθεί η κατάσταση ενός ατόμου με συμπτώματα ανεξέλεγκτηςαιμορραγίας και μώλωπες, όπως είναι το PTT, ο χρόνος θρομβίνης, ο αριθμός των αιμοπεταλίων, λειτουργικές δοκιμασίες των αιμοπεταλίων, εξετάσεις παραγόντων πήξεως, το ινωδογόνο και τα Δ-διμερή (D-Dimers).

Οι μετρήσεις των επιπέδων της βιταμίνης Κ στο αίμα χρησιμοποιούνται σπάνια για να καθοριστεί αν υπάρχει κάποια ανεπάρκεια. Καθώς αυτή δεν είναι μία συνηθισμένη εξέταση, συνήθως αποστέλλεται σ'ένα εξειδικευμένο εργαστήριο και για το λόγο αυτό μπορεί να χρειαστούν αρκετές μέρες μέχρι την έκδοση των αποτελεσμάτων.

 

Θεραπεία

Η βραχυπρόθεσμη θεραπεία για την ανεπάρκεια της βιταμίνης Κ συνήθως περιλαμβάνει είτε δια του στόματος συμπληρώματα είτε παρεντερικά (ενέσιμα). Η μακροχρόνια ή εφ' όρου ζωής λήψη συμπληρωμάτων μπορεί να είναι απαραίτητη σε άτομα που πάσχουν από υποκείμενες χρόνιες παθήσεις.

Δεν έχουν αναφερθεί προβλήματα που συνδέονται με υψηλά επίπεδα των φυσικών μορφών της βιταμίνης Κ (τύποι Κ1 και Κ2). Οι μορφές αυτές έχουν χαμηλή τοξικότητα ακόμα και σε υψηλές συγκεντρώσεις. Παρόλ'αυτά, η υδατοδιαλυτή βιταμίνη Κ3 μπορεί να καταστεί τοξική αν χορηγείται σε μεγάλες ποσότητες. Επίσης, είναι γνωστό ότι ο τύπος Κ3 προκαλεί αιμολυτική αναιμία σε βρέφη και γι'αυτό δεν χρησιμοποιείται για τη θεραπεία τους.

Οι παράγοντες θρόμβωσης που εξαρτώνται από τη βιταμίνη Κ παράγονται στο ήπαρ. Εάν ένα άτομο πάσχει από χρόνια ηπατική νόσο μπορεί να μην είναι σε θέση να παράγει επαρκείς ποσότητες παραγόντων πήξεως ακόμα και αν είναι επαρκής η διαθέσιμη ποσότητα της βιταμίνης Κ. Τα συμπληρώματα της βιταμίνης Κ μπορεί να μην είναι αποτελεσματικά σε όσους έχουν σοβαρές βλάβες στο ήπαρ.

 

ΣχετικέςΣελίδες

Σεαυτότοsite

Εξετάσεις: PT καιINR

Παθολογικές Καταστάσεις: Ηπατική Νόσος, Κυστική Ίνωση, Κοιλιοκάκη, Φλεγμονώδης Νόσος του Εντέρου, Υποσιτισμός, Υπερβολικές Διαταραχές Πήξης, Δυσαπορρόφηση

Αλλούστοδιαδίκτυο

MedlinePlus Medical Encyclopedia: Vitamin KMedlinePlus Medical Encyclopedia: Hemorrhagic disease of the newbornMarch of Dimes: Newborn Care in the Delivery RoomMayo Clinic: Warfarin (Coumadin) diet, What can I eat?Harvard School of Public Health: Vitamin K, What should you eat?Warren Grant Magnuson Clinical Center, National Institutes of Health Drug-Nutrient Interaction Task Force: Important Information to Know When You Are Taking Coumadin and Vitamin K

 

Πηγέςτουάρθρου

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το άρθρο αυτό είναι βασισμένο σε έρευνα η οποία χρησιμοποιεί τις πηγές που αναφέρονται εδώ καθώς και τη συλλογική εμπειρία της Συντακτικής Επιτροπής Αξιολόγησης του LabTestsOnline. Το άρθρο αυτό αναθεωρείται περιοδικά από τη Συντακτική Επιτροπή Ανασκόπησης και μπορεί να ανανεωθεί ως αποτέλεσμα αυτής της αναθεώρησης. Οποιεσδήποτε νέες πηγές αναφερθούν θα προστεθούν στη λίστα και θα διαχωριστούν από τις αρχικές πηγές που χρησιμοποιήθηκαν.

 

Clarke, W. and Dufour, D. R., Editors (© 2006). Contemporary Practice in Clinical Chemistry: AACC Press, Washington, DC. Pp 402-403.

Wu, A. (© 2006). Tietz Clinical Guide to Laboratory Tests, 4th Edition: Saunders Elsevier, St. Louis, MO. Pp 1142-1143.

Vorvick, L. (Updated 2009 March 7). Vitamin K. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/002407.htm. Accessed May 2009.

Basch, E. et. al. (Reviewed 2008 March 1). Vitamin K. MedlinePlus Drugs and Supplements [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/natural/patient-vitamink.html through http://www.nlm.nih.gov/medlineplus. Accessed May 2009.

Fogel, M. (Updated 2008 April 30). Hemorrhagic disease of the newborn. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/007320.htm. Accessed May 2009.

Johnson, L. (Revised 2007 April). Vitamin K. Merck Manual for Healthcare Professionals [On-line information]. Available online at http://www.merck.com/mmpe/sec01/ch004/ch004m.html?qt=vitamin%20k&alt=sh through http://ww.merck.com. Accessed May 2009.

Hughes, S. (2009 March 10). No Reduction in Bleeding With Vitamin K in High-INR Patients. Medscape Today [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/589402 through http://www.medscape.com. Accessed May 2009.

Patel, P. and Mikhail, M. (Updated 2008 December 18). Vitamin K Deficiency. Emedicine [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/126354-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed May 2009.

St. John, E. (Updated 2006 June 16). Hemorrhagic Disease of Newborn. Emedicine [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/974489-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed May 2009.

(Revised 2008 August). Your Guide to Coumadin/Warfarin Therapy. U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service, Agency for Healthcare Research and Quality [On-line information]. Available online at http://www.ahrq.gov/consumer/coumadin.pdf through http://www.ahrq.gov. Accessed May 2009.

(Reaffirmed 2006 September 1). Controversies Concerning Vitamin K and the Newborn. AAP Policy Statement [On-line information]. Available online at http://aappolicy.aappublications.org/cgi/content/full/pediatrics;112/1/191 through http://aappolicy.aappublications.org. Accessed May 2009.

(2008 May). Newborn Care in the Delivery Room. March of Dimes [On-line information]. Available online at http://search.marchofdimes.com/cgi-bin/MsmGo.exe?grab_id=6&page_id=11468800&query=vitamin+k&hiword=VITAMINS+k+vitamin+ through http://www.marchofdimes.com. Accessed May 2009.

Ruiz Jr., A. (Revised 2008 January) Malabsorption Syndromes. Merck Manual for Healthcare Professionals [On-line information]. Available online at http://www.merck.com/mmpe/print/sec02/ch017/ch017a.html through http://www.merck.com. Accessed May 2009.

Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Burtis CA, Ashwood ER and Bruns DE, eds. 4th ed. St. Louis, Missouri: Elsevier Saunders; 2006, Pp 1087-1090.

Harrington DJ, et al. A study of the prevalence of vitamin K deficiency in patients with cancer referred to a hospital palliative care team and its association with abnormal haemostasis. J Clin Pathol. 2008 Apr 61(4):537-40. Epub 2007 Oct 8.

Pilkey RM, et al. Subclinical vitamin K deficiency in hemodialysis patients. Am J Kidney Dis. 2007 Mar 49(3):432-9.

Crowther MA, McDonald E, Johnston M, Cook D. Vitamin K deficiency and D-dimer levels in the intensive care unit: a prospective cohort study. Blood Coagul Fibrinolysis. 2002 Jan 13(1):49-52.

(Sept 7, 2007) University of Maryland Medical Center. Vitamin K. Available online at http://www.umm.edu/altmed/articles/vitamin-k-000343.htm through http://www.umm.edu. Accessed July 2009.

Linus Pauling Institue at Oregon State University. Micornutrient Information Center: Vitamin K. Available online at http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminK/ through http://lpi.oregonstate.edu. Accessed July 2009.

Harrison's Principles of Internal Medicine. 16th ed. Kasper D, Braunwald E, Fauci A, Hauser S, Longo D, Jameson JL, eds. McGraw-Hill, 2005, Pp 409, 683.


Τροποποιήθηκε τελευταία φορά 26.06.2013