Συνοπτικά

Τι εξετάζεται;
Η τεστοστερόνη είναι στεροειδής ορμόνη (ανδρογόνo) που παράγεται από ειδικό ενδοκρινικό ιστό (τα κύτταρα Leydig) στους όρχεις. Επίσης παράγεται από τα επινεφρίδια ανδρών και γυναικών και σε μικρές ποσότητες από τις ωοθήκες των γυναικών. Αυτή η εξέταση μετρά το επίπεδο της τεστοστερόνης στο αίμα.
Στους άνδρες, η τεστοστερόνη τονώνει την ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου, συμπεριλαμβανομένης της διεύρυνσης του πέους, της αύξηση των τριχών του σώματος, της ανάπτυξη των μυών, καθώς και της εμβάθυνση της φωνής. Είναι παρούσα σε μεγάλες ποσότητες στους άνδρες κατά την εφηβεία και στους ενήλικες άνδρες ρυθμίζοντας έτσι την σεξουαλική ορμή και την διατήρηση της μυϊκής μάζας. Στις γυναίκες, η τεστοστερόνη μετατρέπεται σε οιστραδιόλη, τη κύρια ορμόνη στις γυναίκες.
Η παραγωγή τεστοστερόνης διεγείρεται και ελέγχεται από την ωχρινοποιητική ορμόνη (LH), η οποία παράγεται στην υπόφυση. Η τεστοστερόνη λειτουργεί μέσω ενός μηχανισμού αρνητικής ανάδρασης: όσο αυξάνεται το επίπεδο τεστοστερόνης τόσο μειώνεται η παραγωγή LH, η οποία επιβραδύνει την παραγωγή τεστοστερόνης˙ η μείωση της τεστοστερόνης αυξάνει την παραγωγή της LH, η οποία με τη σειρά της διεγείρει την παραγωγή τεστοστερόνης. Τα επίπεδα τεστοστερόνης εμφανίζουν ημερήσιο ρυθμό, αυξάνονται τις πρώτες πρωινές ώρες (περίπου 4:00-8:00 πμ) ενώ το βράδυ (περίπου 4:00-20:00) μειώνονται. Τα επίπεδα της μπορούν επίσης να αυξηθούν μετά από άσκηση και μειώνονται παράλληλα με την ηλικία. Περίπου τα δύο τρίτα της τεστοστερόνης που κυκλοφορεί στο αίμα συνδέεται με την «σφαιρίνη δεσμεύουσα τις ορμόνες του φύλου» (SHBG) και λίγο λιγότερο από το ένα τρίτο με την λευκωματίνη. Έτσι ένα μικρό μόνο ποσοστό (περίπου 1-4%) κυκλοφορεί στο αίμα ως ελεύθερη τεστοστερόνη.
Σε πολλές παθολογικές καταστάσεις η μέτρηση της ολικής τεστοστερόνης δίνει όλες σχεδόν τις πληροφορίες που χρειάζεται ο γιατρός. Σε μερικές περιπτώσεις όμως όπως για παράδειγμα όταν τα επίπεδα της SHBG είναι παθολογικά, ο προσδιορισμός της ελεύθερης ή της βιοδιαθέσιμης τεστοστερόνης μπορεί να παρέχει επιπλέον πληροφορίες απαραίτητες για την εκτίμησης της παθολογικής κατάστασης.

Δεν απαιτείται καμία προετοιμασία.
 

Το δείγμα

Πώς συλλέγεται το δείγμα για την εξέταση;
Το δείγμα αίματος λαμβάνεται με σύριγγα από μία φλέβα στο χέρι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε περίπτωση που οι ιατρικές εξετάσεις κάνουν εσάς ή κάποιο πολύ κοντινό σας πρόσωπο να νιώθει άγχος, αμηχανία, ή ακόμα του είναι δύσκολο να το διαχειριστεί, θα μπορούσατε να δοκιμάσετε την ανάγνωση ενός ή περισσοτέρων από τα ακόλουθα άρθρα: Αντιμέτωποι με τον πόνο της εξέτασης, Ταλαιπωρία και Άγχος, Μικρές συμβουλές για εξετάσεις αίματος, Μικρές συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά με τις ιατρικές εξετάσεις τους και Μικρές συμβουλές για να βοηθήσετε τους ηλικιωμένους με τις ιατρικές εξετάσεις τους.
Ένα άλλο άρθρο, Ακολουθήστε αυτό το δείγμα, προσφέρει μια ιδέα για τη συλλογή και την επεξεργασία ενός δείγματος αίματος και φαρυγγικού επιχρίσματος.

Χρειάζεται κάποια προετοιμασία για να εξασφαλιστεί η ποιότητα του δείγματος;
Δεν απαιτείται καμία προετοιμασία.

Η εξέταση

Πώς χρησιμοποιείται;

Η εξέταση της τεστοστερόνης χρησιμοποιείται για τη διάγνωση διαφόρων παθολογικών καταστάσεων σε άνδρες, γυναίκες, κορίτσια και αγόρια. Τέτοια παραδείγματα είναι:
• Καθυστερημένη ή πρόωρη εφηβεία στα αγόρια.
• Μειωμένη σεξουαλική διάθεση σε άνδρες και γυναίκες.
• Στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες.
• Στειρότητα σε άνδρες και γυναίκες.
• Όγκοι των όρχεων στους άνδρες.
• Διαταραχές του υποθαλάμου ή της υπόφυσης.
• Υπερτρίχωση και αρρενοποίηση των κοριτσιών και των γυναικών.

Η εξέταση της ολικής τεστοστερόνης μετρά την τεστοστερόνη, η οποία συνδέεται με τις πρωτεΐνες στο αίμα (π.χ. την αλβουμίνη και την σφαιρίνη δεσμεύουσα τις ορμόνες του φύλου [SHBG]), καθώς και τη τεστοστερόνη που δεν δεσμεύεται. Ωστόσο, η εξέταση της ελεύθερης ή βιοδιαθέσιμης τεστοστερόνης χρησιμοποιείται όταν τα επίπεδα της SHBG στο αίμα είναι παθολογικά.

Πότε ζητείται;

Στα αγόρια με καθυστέρηση στην εφηβική τους ανάπτυξη, ζητείται συχνά εξέταση τεστοστερόνης μαζί με τις εξετάσεις FSH και LH. Παρά το γεγονός ότι η έναρξη της εφηβείας διαφέρει από άτομο σε άτομο η εφηβεία γενικά ισχύει ότι ξεκινά από την ηλικία των 10 ετών.
Μεταξύ των συμπτωμάτων της καθυστερημένης εφηβείας περιλαμβάνονται:

• Η καθυστερημένη ανάπτυξη της μυϊκής μάζας.
• Η έλλειψη της εμβάθυνσης της φωνής ή της ανάπτυξης των τριχών του σώματος.
• Η αργή ή καθυστερημένη ανάπτυξη των όρχεων και του πέους.

Η εξέταση μπορεί επίσης να ζητηθεί, όταν ένα νεαρό αγόρι εμφανίζει πρόωρη εφηβεία με έντονα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου. Αιτίες της πρώιμης εφηβείας στα αγόρια, λόγω αυξημένης τεστοστερόνης, είναι διάφοροι όγκοι και η συγγενή υπερπλασία των επινεφριδίων.
Στους άνδρες, η εξέταση ζητείται όταν υπάρχουν ενδείξεις υπογονιμότητας ή όταν ένας άνδρας έχει μειωμένη σεξουαλική διάθεση ή στυτική δυσλειτουργία. Άλλα συμπτώματα είναι η έλλειψη γενειάδας και τριχών στο σώμα, η μειωμένη μυϊκή μάζα, και η ανάπτυξη των μαστών (γυναικομαστία). Επίσης έχει συσχετιστεί με χαμηλά επίπεδα ολικής και βιοδιαθέσιμης τεστοστερόνης, με μεγαλύτερη παρουσία σπλαχνικού λίπους (λίπος κοιλιάς ή οργανικό λίπος), αντίσταση στην ινσουλίνη, και αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου.
Στις γυναίκες, η εξέταση τεστοστερόνης ζητείται όταν η γυναίκα έχει ακανόνιστη ή καθόλου έμμηνο ρύση (αμηνόρροια), δυσκολεύεται να μείνει έγκυος, ή εμφανίζει αρρενωπά χαρακτηριστικά, όπως υπερτρίχωση προσώπου και σώματος, τριχόπτωση κεφαλής (φαλάκρα) ανδρικού τύπου και χαμηλή φωνή. Τα επίπεδα τεστοστερόνης μπορούν να αυξηθούν λόγω των όγκων που αναπτύσσονται είτε στην ωοθήκη ή στα επινεφρίδια ή λόγω άλλων συνθηκών όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS).

Τι σημαίνει το αποτέλεσμα της εξέτασης;
Άνδρες:
Το φυσιολογικό εύρος για τα επίπεδα τεστοστερόνης στους άνδρες είναι ιδιαίτερα μεγάλο και ποικίλλει ανάλογα με το στάδιο της ωρίμανσης και ηλικίας. Φυσιολογικά τα επίπεδα της τεστοστερόνης μειώνονται σιγά – σιγά αρχής γενομένης της τρίτης δεκαετίας της ζωής. Το ποσοστό μείωσης ενδέχεται να είναι μεγαλύτερο στους παχύσαρκους άνδρες ή άνδρες με χρόνιες παθήσεις ή άνδρες που λαμβάνουν συγκεκριμένα φάρμακα.

Το χαμηλό επίπεδο της τεστοστερόνης (υπογοναδισμός) μπορεί να οφείλεται σε:

• Στον υποθάλαμο ή την υπόφυση.
• Γενετικές ασθένειες που μπορούν να προκαλέσουν μειωμένη παραγωγή. τεστοστερόνης στους νέους (Klinefelter, Kallman, και Prader-Willi σύνδρομα) ή ανεπάρκεια των όρχεων και στειρότητα (όπως μυοτονική δυστροφία, μία μορφή μυϊκής δυστροφίας).
• Διαταραγμένη παραγωγή τεστοστερόνης, λόγω των επίκτητων βλαβών στους όρχεις, λόγω αλκοολισμού, σωματικής βλάβης, ή ιογενείς ασθένειες όπως παρωτίτιδα.

Τα αυξημένα επίπεδα της τεστοστερόνης στους άνδρες μπορεί να σημαίνουν:

• Όγκους των όρχεων.
• Όγκους των επινεφριδίων που παράγουν τεστοστερόνη.
• Χρήση ανδρογόνων (που ονομάζονται επίσης αναβολικά στεροειδή).
• Πρόωρη εφηβεία από άγνωστη αιτία σε αγόρια.
• Υπερθυρεοειδισμό.
• Συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων.

Γυναίκες:
Στις γυναίκες, τα επίπεδα τεστοστερόνης είναι συνήθως χαμηλά. Τα αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης μπορεί να σημαίνουν:
• PCOS.
• Όγκο των Ωοθηκών ή των επινεφριδίων.
• Συγγενή υπερπλασία του φλοιού των επινεφριδίων.

Υπάρχει κάτι άλλο που πρέπει να ξέρω;
• Στους άνδρες ο αλκοολισμός και η ηπατική νόσος μπορεί να μειώσει τα επίπεδα τεστοστερόνης όπως επίσης και τα φαρμακευτικά σκευάσματα ανδρογόνων και στεροειδών.
• Ο καρκίνος του προστάτη ανταποκρίνεται στα ανδρογόνα και για αυτό πολλοί άνδρες με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη λαμβάνουν φάρμακα που μειώνουν τα επίπεδα τεστοστερόνης.
• Κάποια φάρμακα όπως τα αντιεπιληπτικά, τα βαρβιτουρικά και η κλομιφαίνη μπορεί να προκαλέσουν αύξηση των επιπέδων της τεστοστερόνης. Επίσης οι γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία με οιστρογόνα μπορεί να έχουν αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης.

Αναφορές σε εξετάσεις

Συχνές Ερωτήσεις

Πηγές του άρθρου
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αυτό το άρθρο βασίζεται σε έρευνα που χρησιμοποιεί τις πηγές που αναφέρονται εδώ, καθώς και στη συλλογική εμπειρία της Συντακτικής Επιτροπής Ανασκόπησης του Lab Tests Online. Αυτό το άρθρο είναι περιοδική αξιολόγηση από τη Συντακτική Επιτροπή και μπορεί να ενημερώνεται, ως αποτέλεσμα της επανεξέτασης. Τυχόν νέες πηγές που αναφέρονται θα πρέπει να προστεθούν στον κατάλογο και να διακριθούν από τις χρησιμοποιούμενες αρχικές πηγές.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στη τρέχουσα ανασκόπηση
(June 7, 2012) Kaplowitz. Precocious Puberty. Medscape Reference article. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/924002-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed November 2012.
(June 6, 2012) Kemp S. Hypogonadism. Medscape Reference. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/922038-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed November 2012.
(October 30, 2012) Lucidi R. Polycystic Ovarian Syndrome. Medscape Reference. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/256806-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed November 2012.
The Endocrine Society's Clinical Guidelines. Testosterone Therapy in Adult Men with Androgen Deficiency Syndromes. J Clin Endocrinol Metab June 2010, 95(6):2536–2559. PDF available for download at http://www.endo-society.org/guidelines/final/upload/FINAL-Androgens-in-Men-Standalone.pdf through http://www.endo-society.org. Accessed November 2012.
Harrison's Principles of Internal Medicine, 18ed, Longo DL, Fauci AS, Kasper DL, Hauser SL, Jameson JL, Loscalzo J, Eds., McGraw-Hill. (2012) Chapters 49 & 346.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στην τρέχουσα ανασκόπηση

Clinical Chemistry: Theory, Analysis, Correlation. 3rd Edition. Lawrence A. Kaplan and Amadeo J. Pesce, St. Louis, MO. Mosby, 1996.
Clinical Chemistry: Principles, Procedures, Correlations. Michael L. Bishop, Janet L. Duben-Engelkirk, Edward P. Fody. Lipincott Williams & Wilkins, 4th Edition.
The Gale Encyclopedia of Childhood and Adolescence: Testosterone. Available online at http://www.findarticles.com/p/articles/mi_g2602 through http://www.findarticles.com.
Laurence M. Demers, PhD. Distinguished Professor of Pathology and Medicine, The Pennsylvania State University College of Medicine, The M. S. Hershey Medical Center, Hershey, PA.
Pagana K, Pagana T. Mosby's Manual of Diagnostic and Laboratory Tests. 3rd Edition, St. Louis: Mosby Elsevier; 2006, Pp 481-484.
(January 2006) The Hormone Foundation. Low Testosterone and Men's Health. PDF available for download at http://www.hormone.org/Resources/Reproduction/upload/bilingual_Testosterone.pdf through http://www.hormone.org. Accessed January 2009.
(January 2008) Eugster E, Palmert M, eds. The Hormone Foundation. Precocious Puberty. PDF available for download at http://www.hormone.org/Resources/Growth/upload/bilingual_precocious_puberty.pdf through http://www.hormone.org. Accessed January 2009.
Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Burtis CA, Ashwood ER, Bruns DE, eds. St. Louis: Elsevier Saunders; 2006.
(March 18, 2008) Holt E. MedlinePlus Medical Encyclopedia. Testosterone. Available online athttp://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003707.htm. Accessed January 2009.
(December 9, 2008) Mayo Clinic. Male hypogonadism. Available online at http://www.mayoclinic.com/health/male-hypogonadism/DS00300 through http://www.mayoclinic.com. Accessed January 2009.

Ρωτήστε μας

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Δεν είναι διαθέσιμο ένα κοινά αποδεκτό εύρος τιμών αναφοράς (φυσιολογικές τιμές, φτ). Επειδή οι τιμές αναφοράς εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες που περιλαμβάνουν την ηλικία του ασθενούς, το φύλο, την πληθυσμιακή ομάδα και την μέθοδο προσδιορισμού, τα αριθμητικά αποτελέσματα έχουν διαφορετική σημασία σε κάθε Εργαστήριο. Σε κάθε περίπτωση στην απάντησή δίπλα στο αποτέλεσμα πρέπει να αναγράφεται το εύρος των τιμών αναφοράς (φυσιολογικές τιμές, φτ) που έχει το Εργαστήριο για την συγκεκριμμένη εξέταση. Οι διαδικτυακές εξετάσεις συνιστού θερμά να συζητήσετε τα αποτελεσματα της εξέτασης σας με τον γιατρό σας. Περισσότερες πληροφορίες για τις τιμές αναφοράς μπορείτε να βρείτε στο άρθρο

Διασυνδέσεις

Τι εξετάζεται;
Η τεστοστερόνη είναι στεροειδής ορμόνη (ανδρογόνo) που παράγεται από ειδικό ενδοκρινικό ιστό (τα κύτταρα Leydig) στους όρχεις. Επίσης παράγεται από τα επινεφρίδια ανδρών και γυναικών και σε μικρές ποσότητες από τις ωοθήκες των γυναικών. Αυτή η εξέταση μετρά το επίπεδο της τεστοστερόνης στο αίμα.
Στους άνδρες, η τεστοστερόνη τονώνει την ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου, συμπεριλαμβανομένης της διεύρυνσης του πέους, της αύξηση των τριχών του σώματος, της ανάπτυξη των μυών, καθώς και της εμβάθυνση της φωνής. Είναι παρούσα σε μεγάλες ποσότητες στους άνδρες κατά την εφηβεία και στους ενήλικες άνδρες ρυθμίζοντας έτσι την σεξουαλική ορμή και την διατήρηση της μυϊκής μάζας. Στις γυναίκες, η τεστοστερόνη μετατρέπεται σε οιστραδιόλη, τη κύρια ορμόνη στις γυναίκες.
Η παραγωγή τεστοστερόνης διεγείρεται και ελέγχεται από την ωχρινοποιητική ορμόνη (LH), η οποία παράγεται στην υπόφυση. Η τεστοστερόνη λειτουργεί μέσω ενός μηχανισμού αρνητικής ανάδρασης: όσο αυξάνεται το επίπεδο τεστοστερόνης τόσο μειώνεται η παραγωγή LH, η οποία επιβραδύνει την παραγωγή τεστοστερόνης˙ η μείωση της τεστοστερόνης αυξάνει την παραγωγή της LH, η οποία με τη σειρά της διεγείρει την παραγωγή τεστοστερόνης. Τα επίπεδα τεστοστερόνης εμφανίζουν ημερήσιο ρυθμό, αυξάνονται τις πρώτες πρωινές ώρες (περίπου 4:00-8:00 πμ) ενώ το βράδυ (περίπου 4:00-20:00) μειώνονται. Τα επίπεδα της μπορούν επίσης να αυξηθούν μετά από άσκηση και μειώνονται παράλληλα με την ηλικία. Περίπου τα δύο τρίτα της τεστοστερόνης που κυκλοφορεί στο αίμα συνδέεται με την «σφαιρίνη δεσμεύουσα τις ορμόνες του φύλου» (SHBG) και λίγο λιγότερο από το ένα τρίτο με την λευκωματίνη. Έτσι ένα μικρό μόνο ποσοστό (περίπου 1-4%) κυκλοφορεί στο αίμα ως ελεύθερη τεστοστερόνη.
Σε πολλές παθολογικές καταστάσεις η μέτρηση της ολικής τεστοστερόνης δίνει όλες σχεδόν τις πληροφορίες που χρειάζεται ο γιατρός. Σε μερικές περιπτώσεις όμως όπως για παράδειγμα όταν τα επίπεδα της SHBG είναι παθολογικά, ο προσδιορισμός της ελεύθερης ή της βιοδιαθέσιμης τεστοστερόνης μπορεί να παρέχει επιπλέον πληροφορίες απαραίτητες για την εκτίμησης της παθολογικής κατάστασης.

Πώς συλλέγεται το δείγμα για την εξέταση;
Το δείγμα αίματος λαμβάνεται με σύριγγα από μία φλέβα στο χέρι.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε περίπτωση που οι ιατρικές εξετάσεις κάνουν εσάς ή κάποιο πολύ κοντινό σας πρόσωπο να νιώθει άγχος, αμηχανία, ή ακόμα του είναι δύσκολο να το διαχειριστεί, θα μπορούσατε να δοκιμάσετε την ανάγνωση ενός ή περισσοτέρων από τα ακόλουθα άρθρα: Αντιμέτωποι με τον πόνο της εξέτασης, Ταλαιπωρία και Άγχος, Μικρές συμβουλές για εξετάσεις αίματος, Μικρές συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά με τις ιατρικές εξετάσεις τους και Μικρές συμβουλές για να βοηθήσετε τους ηλικιωμένους με τις ιατρικές εξετάσεις τους.
Ένα άλλο άρθρο, Ακολουθήστε αυτό το δείγμα, προσφέρει μια ιδέα για τη συλλογή και την επεξεργασία ενός δείγματος αίματος και φαρυγγικού επιχρίσματος.

Χρειάζεται κάποια προετοιμασία για να εξασφαλιστεί η ποιότητα του δείγματος;
Δεν απαιτείται καμία προετοιμασία.