Πώς χρησιμοποιείται;

Οι εξετάσεις αλδοστερόνης και ρενίνης χρησιμοποιούνται για να αξιολογηθεί κατά πόσο τα επινεφρίδια παράγουν τις κατάλληλες ποσότητες αλδοστερόνης και να γίνει διάκριση μεταξύ των πιθανών αιτίων της περίσσειας ή της έλλειψης. Η αλδοστερόνη μπορεί να μετρηθεί στο αίμα ή σε ένα 24-ωρο δείγμα ούρων, όπου μετράται η ποσότητα της αλδοστερόνης που απομακρύνεται στα ούρα σε μια μέρα. Η ρενίνη μετράται συνήθως στο αίμα.

Οι εξετάσεις αυτές είναι πιο χρήσιμες για τον πρωτογενή υπεραλδοστερονισμό, επίσης γνωστός ως σύνδρομο Conn, ο οποίος προκαλεί υψηλή πίεση αίματος. Εάν η εξέταση είναι θετική, η παραγωγή αλδοστερόνης μπορεί να αξιολογηθεί περαιτέρω με τη δοκιμασία διέγερσης και καταστολής της.

Τα επίπεδα της αλδοστερόνης και της ρενίνης είναι υψηλότερα το πρωί και μεταβάλλονται μέσα στην ημέρα. Επηρεάζονται από τη στάση του σώματος, από το άγχος και από τα φάρμακα.

Πότε συνταγογραφείται;

Οι εξετάσεις αίματος για την αλδοστερόνη και την ρενίνη συνταγογραφούνται συνήθως μαζί, και συγκεκριμένα στα άτομα που εμφανίζουν υψηλή αρτηριακή πίεση και εμφανίζουν παράλληλα χαμηλά επίπεδα καλίου. Ακόμη και αν το κάλιο είναι φυσιολογικό, η εξέταση ζητείται επίσης εάν η φαρμακευτική αγωγή δεν μπορεί να ελέγξει την υψηλή αρτηριακή πίεση ή εάν εμφανιστεί υπέρταση σε νεαρή ηλικία. Ο πρωτογενής αλδοστερονισμός είναι μια δυνητικά ιάσιμη μορφή της υπέρτασης, έτσι είναι σημαντική η ανίχνευσή της και η σωστή της θεραπεία. Άλλες φορές τα επίπεδα αλδοστερόνης ζητούνται μαζί με άλλες εξετάσεις, όταν ο γιατρός υποψιάζεται ότι ο εξεταζόμενος εμφανίζει ανεπάρκεια στη λειτουργία επινεφριδίων.

Τι σημαίνει το αποτέλεσμα της εξέτασης;

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τις αλλαγές στην ρενίνη, αλδοστερόνη και κορτιζόλη σε διάφορες παθήσεις.

Ο πρωτογενής υπεραλδοστερονισμός (σύνδρομο Conn) προκαλείται από την υπερπαραγωγή της αλδοστερόνης από τα επινεφρίδια, συνήθως από έναν καλοήθη όγκο σε έναν από τους δύο αδένες. Το υψηλό επίπεδο της αλδοστερόνης αυξάνει την επαναρρόφηση του νατρίου (άλατος) και την απώλεια του καλίου από τα νεφρά, με αποτέλεσμα την ανισορροπία των ηλεκτρολυτών. Τα συμπτώματα είναι υψηλή αρτηριακή πίεση, κεφαλαλγία και μυϊκή αδυναμία, ειδικά εάν τα επίπεδα του καλίου είναι πολύ χαμηλά. Όταν σε ασθενή με υπέρταση τα επίπεδα του καλίου στο αίμα του πέσουν κάτω από τα φυσιολογικά (υποκαλιαιμία) ο γιατρός υποπτεύεται αμέσως τον αλδοστερονισμό. Μερικές φορές, για να προσδιοριστεί εάν έχει προσβληθεί μόνο το ένα ή και τα δύο επινεφρίδια, μπορεί να ληφθεί αίμα και από τις δύο φλέβες των επινεφριδίων οπότε η εξέταση θα προσδιορίσει εάν υπάρχει διαφορά στην ποσότητα της αλδοστερόνης (και μερικές φορές της κορτιζόλης) που παράγεται από το κάθε επινεφρίδιο.

Ο δευτερογενής υπεραλδοστερονισμός, ο οποίος είναι πιο συχνός από τον πρωτογενή υπεραλδοστερονισμό, προκαλείται από οτιδήποτε προκαλεί υπερβολική ποσότητα αλδοστερόνης, εκτός από τη διαταραχή των επινεφριδίων. Π.χ. μπορεί να προκληθεί από οποιαδήποτε κατάσταση που μειώνει τη ροή του αίματος στους νεφρούς, μειώνει την πίεση του αίματος, ή μειώνει τα επίπεδα νατρίου. Ο δευτερογενής υπεραλδοστερονισμός μπορεί να εμφανιστεί με συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, κίρρωση του ήπατος, νεφρική νόσο και τοξιναιμία της κυήσεως (προεκλαμψία). Είναι επίσης κοινή στην αφυδάτωση. Σε αυτές τις παθολογικές καταστάσεις, η αιτία του αλδοστερονισμού είναι συνήθως προφανής.

Η πιο σημαντική αιτία του δευτερογενή αλδοστερονισμού είναι η στένωση των αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν τα νεφρά, κατάσταση που ονομάζεται στένωση της νεφρικής αρτηρίας. Αυτή προκαλεί την υψηλή πίεση του αίματος λόγω των υψηλών επιπέδων ρενίνης και αλδοστερόνης. Η θεραπεία περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση ή αγγειοπλαστική. Μερικές φορές, για να εξακριβωθεί εάν μόνο το ένα νεφρό έχει επηρεαστεί εισάγεται καθετήρας μέσα στην βουβωνική χώρα και το αίμα συλλέγεται απευθείας από τις φλέβες του νεφρού στο οποίο και προσδιορίζεται η ρενίνη. Η τιμή της ρενίνης είναι πολύ υψηλότερη στη μία πλευρά, αυτό υποδεικνύει που βρίσκεται η στένωση της αρτηρίας.

Η χαμηλή αλδοστερόνη (υποαλδοστερονισμός) εμφανίζεται συνήθως ως αποτέλεσμα της ανεπάρκειας των επινεφριδίων. Προκαλεί αφυδάτωση, χαμηλή αρτηριακή πίεση, χαμηλά επίπεδα νατρίου στο αίμα και υψηλά επίπεδα καλίου. Όταν τα βρέφη στερούνται το ένζυμο που απαιτείται για την παραγωγή της κορτιζόλης εμφανίζεται μια κατάσταση που ονομάζεται συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό μπορεί να μειώσει την παραγωγή της αλδοστερόνης.

Υπάρχει κάτι άλλο που πρέπει να ξέρω;

Η ποσότητα του αλατιού στη διατροφή καθώς και φάρμακά, όπως αναλγητικά της τάξης των μη στερεοειδών, διουρητικά, β-αναστολείς, στεροειδή, αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ΜΕΑ) και τα από του στόματος αντισυλληπτικά μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της εξέτασης. Μερικά από αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Το άγχος, η άσκηση και η εγκυμοσύνη μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της εξέτασης. Ο καφές, το τσάι ή τα αναψυκτικά τύπου κόλα μπορούν να επηρεάσουν την εξέταση του 24-ώρου δείγματος ούρων. Ο γιατρός σας θα σας πει εάν θα πρέπει να αλλάξετε την ποσότητα του νατρίου (αλάτι) που έχετε στη διατροφή σας ή να σταματήσετε την χρήση διουρητικών ή άλλων φαρμάκων ή την καθημερινή σας άσκηση πριν από την εξέταση της αλδοστερόνης.

Η γλυκόριζα μπορεί να μιμηθεί τις ιδιότητες της αλδοστερόνης και θα πρέπει να αποφεύγεται για τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν από την εξέταση, διότι μπορεί να μειώσει την τιμή της αλδοστερόνης. Αυτό αφορά μόνο τα ίδια τα προϊόντα της γλυκόριζας (σκληρή γλυκόριζα). Οι περισσότερες μαλακές γλυκόριζες και άλλες μορφές γλυκόριζας που πωλούνται στη Βόρεια Αμερική δεν περιέχουν πραγματικά γλυκόριζα. Ελέγξτε την ετικέτα της συσκευασίας και εάν δεν είστε σίγουροι πάρτε ένα πακέτο μαζί σας για να ρωτήσετε το γιατρό σας.

Τα επίπεδα της αλδοστερόνης είναι χαμηλά σε σοβαρές νόσους, για αυτό η εξέταση δεν πρέπει να γίνεται, όταν κάποιος είναι πολύ άρρωστος.