Πώς χρησιμοποιείται;
Η ηλεκτροφόρηση χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει την παρουσία μη φυσιολογικών πρωτεϊνών, την απουσία φυσιολογικών πρωτεϊνών καθώς και τη παρουσία πρωτεϊνών σε ασυνήθιστα υψηλές ή χαμηλές ποσότητες.Οι μεταβολές στη συνήθη εμφάνιση αυτών των προτύπων μπορεί να βοηθήσουν στη διάγνωση της νόσου. Η παρουσία μιας ανωμαλίας σε ένα πρότυπο ηλεκτροφορητικής πρωτεΐνης είναι σπάνια διαγνωστική από μόνη της. Συνήθως αποτελεί ένδειξη αυτού. Διενεργούνται έπειτα περαιτέρω εξετάσεις με βάση την ένδειξη αυτή, στην προσπάθεια να προσδιοριστεί η φύση της υποκείμενης νόσου.
Πότε απαιτείται;
Η ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση μιας ασθένειας ή την παρακολούθηση μιας θεραπείας. Όταν χρησιμοποιείται για διαγνωστικούς σκοπούς, μπορεί η εξέταση να χρησιμοποιηθεί σε παθολογικά ευρήματα σε άλλες εργαστηριακές εξετάσεις ή ως αρχική εξέταση για την αξιολόγηση των συμπτωμάτων του ασθενή. Μόλις μια ασθένεια ή πάθηση έχει διαγνωσθεί, η ηλεκτροφόρηση μπορεί να ζητηθεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα για την παρακολούθηση της πορείας της νόσου και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Μερικά παραδείγματα όπου μπορεί να ζητηθεί μία δοκιμασία ηλεκτροφόρησης αναφέρονται παρακάτω.
Η ηλεκτροφόρηση ορού μπορεί να ζητηθεί:
- Ως συνέχειασε μη φυσιολογικά ευρήματα άλλων εργαστηριακών εξετάσεων όπως ολικής πρωτεΐνης και/ή επίπεδα αλβουμίνης, αυξημένα επίπεδα πρωτεΐνης στα ούρα, αυξημένα επίπεδα ασβεστίου ή χαμηλά επίπεδα λευκών ή ερυθρών αιμοσφαιρίων.
· Όταν τα συμπτώματα υποδηλώνουν μια φλεγμονώδη κατάσταση, μια αυτοάνοση ασθένεια, μια οξεία ή χρόνια λοίμωξη, μία διαταραχή νεφρού ή ήπατος, ή μια κατάσταση απώλειας πρωτεϊνών.
· Όταν ο γιατρός ερευνά συμπτώματα που υποδηλώνουν πολλαπλό μυέλωμα, όπως πόνος στα οστά, αναιμία, κόπωση, ανεξήγητα κατάγματα ή υποτροπιάζουσες λοιμώξεις, θα ελέγξει για την παρουσία μίας χαρακτηριστικής ζώνης (μονοκλωνική ανοσοσφαιρίνη) στην περιοχή βήτα ή γάμμα: Αν φαίνεται μια απότομη οξεία ζώνη, η ταυτότητά της ως μια μονοκλωνική ανοσοσφαιρίνη τυπικά επιβεβαιώνεται με την ηλεκτροφόρηση ανοσοκαθήλωσης.
- Για να παρακολουθείταιη θεραπεία του πολλαπλού μυελώματος και να δούμε αν η μονοκλωνική ζώνη μειώνεται σε ποσότητα ή εξαφανίζεται εντελώς με τη θεραπεία.
Η ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών ούρων μπορεί να ζητηθεί:
· Όταν υπάρχει πρωτεΐνη σε υψηλότερες από τις κανονικές ποσότητες και για να προσδιοριστεί η προέλευση της μεγάλης ποσότητας πρωτεΐνης. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προσδιοριστεί αν η πρωτεΐνη διαφεύγει από το πλάσμα του αίματος (αυτό υποδηλώνει μειωμένη νεφρική λειτουργία) ή είναι μια παθολογική πρωτεΐνη που προέρχεται από μια διαφορετική πηγή (όπως ένα καρκινικό κύτταρο του πλάσματος σαν το πολλαπλό μυέλωμα).
· Όταν υποψιαζόμαστε πολλαπλό μυέλωμα, γίνεται προσδιορισμός για να δούμε εάν οποιαδήποτε από τις μονοκλωνικές ανοσοσφαιρίνες ή θραυσμάτα των μονοκλωνικών ανοσοσφαιρινών διαφεύγουν μέσα στα ούρα. Εάν μια ύποπτη ζώνη υποδηλώνει μια μονοκλώνικη πρωτεΐνη, η ταυτοτητά της συνήθως επιβεβαιώνεται με την ηλεκτροφόρηση ανοσοκαθήλωσης.
· Για την αναζήτηση των χαρακτηριστικών ζωνών παρατηρείται στη σκλήρυνση κατά πλάκας: Η παρουσία πολλαπλών διακριτών ζωνών στο ΕΝΥ (όπου δεν είναι παρούσες στον ορό) αναφέρονται ως ολιγοκλωνικές ζώνες. Οι περισσότεροι άνθρωποι με σκλήρυνση κατά πλάκας, καθώς και ορισμένες άλλες φλεγμονώδεις καταστάσεις του εγκεφάλου, έχουν τέτοιες ολιγοκλωνικές ζώνες.
· Να αξιολογήσει τη κατάσταση ανθρώπων που έχουν πονοκεφάλους ή άλλα νευρολογικά συμπτώματα και να αναζητηθούν οι πρωτεΐνες που υποδηλώνουν φλεγμονή ή μόλυνση.
· Ότανμια παθολογική ζώνη υποδηλώνει μία μονοκλωνική ανοσοσφαιρίνη, αυτή παρατηρείται είτε στον ορό είτε σε ένα πρότυπο ηλεκτροφόρησης ούρων.
Τι σημαίνειτο αποτέλεσμα της εξέτασης;
Οι δοκιμασίες ηλεκτροφόρησης πρωτεϊνών δίνουν στο γιατρό σας μια πρόχειρη εκτίμηση για τη ποσότητα κάθε κλάσματος πρωτεΐνης που υπάρχει και εάν τυχόν υπάρχουν μη φυσιολογικές πρωτεΐνες. Η αξία της ηλεκτροφόρησης ανοσοκαθήλωσης έγκειται στον προσδιορισμό της παρουσίας ενός συγκεκριμένου τύπου ανοσοσφαιρίνης.
Ηλεκτροφόρηση Ορού
Ορισμένες συνθήκες ή ασθένειες μπορεί να σχετίζονται με μειώσεις ή αυξήσεις σε διάφορες πρωτεΐνες του ορού, όπως παρουσιάζεται παρακάτω.
Μειωμένη:
• Υποσιτισμός και δυσαπορρόφηση
• Εγκυμοσύνη
• Νεφρική νόσος (ειδικά νεφρωσικό σύνδρομο)
• Ηπατική νόσος
• Φλεγμονώδεις καταστάσεις
• Σύνδρομα απώλειας πρωτεϊνών
Αυξημένη:
- Αφυδάτωση
Άλφα1 σφαιρίνη
Μειωμένη:
•Συγγενής εμφύσημα (ανεπάρκεια α1-αντιθρυψίνης, μια σπάνια γενετική ασθένεια)
• Σοβαρή ηπατική νόσος
Αυξημένη:
- Οξείεςή χρόνιεςφλεγμονώδεις νόσοι
Άλφα2 σφαιρίνη
Μειωμένη:
• Υποσιτισμός
• Σοβαρή ηπατική νόσος
• Αιμόλυση
Αυξημένη:
•Νεφρική νόσος (νεφρωσικό σύνδρομο)
• Οξεία ή χρόνια φλεγμονώδης νόσος
Βήτα σφαιρίνη
Μειωμένη:
• Υποσιτισμός
•Κίρρωση
Αυξημένη:
•Υπερχοληστερολαιμία
• Σιδηροπενική αναιμία
• Ορισμένες περιπτώσεις πολλαπλού μυελώματος ή MGUS
Γάμμα σφαιρίνη
Μειωμένη:
•Ποικιλία γενετικών διαταραχών του ανοσοποιητικού συστήματος
• Δευτεροπαθής ανοσολογική ανεπάρκεια
Αυξημένη:
· Πολυκλωνική:
o Χρόνια φλεγμονώδης νόσος
o Ρευματοειδής αρθρίτιδα
o Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
o Κίρρωση
o Χρόνια ηπατική νόσος
o Οξεία και χρόνια λοίμωξη
o Πρόσφατη ανοσοποίηση
· Μονοκλωνική:
ο Κακοήθεια
o Πολλαπλό μυέλωμα
o Λέμφωμα
ο Μακροσφαιριναιμία του Waldenstrom
Ηλεκτροφόρηση ούρων
Συνήθως υπάρχει πολύ λίγη πρωτεΐνη στα ούρα. Εάν όμως η ποσότητα της είναι μεγάλη εμφανίζονται μία μέχρι τρεις κύριες μπάντες.
· Κανονικά, τανεφρικά σπειράματα, το πρώτο μέρος του νεφρού, εμποδίζουν την αποβολή πρωτεΐνης στα ούρα. Όταν όμως τα νεφρικά σπειράματα υποστούν κάποια βλάβη τότε η αλβουμίνη αλλά και άλλες πρωτεΐνες του πλάσματος μπορεί να διαρρεύσουν και να ανιχνευθούν στα ούρα.
· Κανονικά,μερικές πολύ μικρές πρωτεΐνες μπορούν να περάσουν μέσω των σπειραμάτων, αλλά απομακρύνονται στα ούρα από τα νεφρικά σωληνάρια. Εάν όμως τα νεφρικά σωληνάρια έχουν υποστεί ζημιά, οι πρωτεΐνες αυτές θα εμφανιστούν στα ούρα.
· Υπάρχουν όμως κάποιες μικρές πρωτεΐνες που συνήθως δεν υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες στον ορό, όπως για παράδειγμα οι ελεύθερες ελαφριές αλυσίδες της μυοσφαιρίνης και της αιμοσφαιρίνης. Όταν υπάρχουν στον ορό, μπορούν να περάσουν μέσω των σπειραμάτων και να εμφανιστούν στα ούρα.
Ηλεκτροφόρηση ΕΝΥ
•Η παρουσία πολλαπλών ζωνών στην περιοχή γάμμα (ολιγοκλωνικές ζώνες) που δεν υπάρχουν στον ορό είναι ένδειξη σκλήρυνσης κατά πλάκας.
•Η παρουσία υψηλότερων επιπέδων από τα συνηθισμένα για τις πολυκλωνικές ανοσοσφαιρίνες υποδηλώνει μόλυνση.
Ηλεκτροφόρηση ανοσοκαθήλωσης
•Προσδιορίζει το είδος της(των) πρωτεΐνης(ών) ανοσοσφαιρίνης(ων) που υπάρχει(ουν) στις μονοκλωνικές ζώνες σε ένα πρότυπο ηλεκτροφόρησης πρωτεϊνών: Η ανοσοκαθήλωση προσδιορίζει τυπικά την παρουσία μίας βαριάς αλυσίδας (IgG, IgM ή IgA) και μίας ελαφριάς αλυσίδας (κάππα ή λάμδα). Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό, δείτε Συχνές Ερωτήσεις#3.
Υπάρχει κάτι άλλο που πρέπει να ξέρω;
· Οι εμβολιασμοί εντός των προηγούμενων έξι μηνών μπορεί να αυξήσουν τις ανοσοσφαιρίνες, όπως άλλωστε και φάρμακα, όπως η φαινυτοΐνη, η προκαϊναμίδη, τα από του στόματος αντισυλληπτικά, η μεθαδόνη, και η θεραπευτική γ-σφαιρίνη.
· Η ασπιρίνη, τα όξινα ανθρακικά, η χλωροπρομαζίνη, τα κορτικοστεροειδή και η νεομυκίνη μπορούν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της ηλεκτροφόρησης των πρωτεϊνών.
