Γιατί γίνεται η εξέταση;
Για τη μέτρηση και τον έλεγχο της συγκέντρωσης της βανκομυκίνης στο αίμα.
Πότε πρέπει να γίνεται η εξέταση;
Στο διάστημα της θεραπείας με βανκομυκίνη.
Απαιτούμενο Δείγμα;
Λαμβάνεται δείγμα αίματος από φλέβα του άνω άκρου.
Ποιά είναι η απαραίτητη προετοιμασία για τη διαδικασία;
Δεν απαιτείται κάποια, αλλά ο χρόνος λήψης του δείγματος αίματος είναι σημαντικός. Ακολουθήστε τις οδηγίες του γιατρού σας.
Τι προσδιορίζεται;
Η εξέταση αυτή υπολογίζει τη συγκέντρωση της βανκομυκίνης στο αίμα. Η βανκομυκίνη είναι ένα αντιμικροβιακό φάρμακο το οποίο χρησιμοποιείται στη θεραπεία σοβαρών λοιμώξεων που προκαλούνται από Gram-θετικά βακτήρια. Η βανκομυκίνη αναπτύχθηκε κατά το 1950 και αρχικά τη συνταγογραφούσαν έναντι μικροοργανισμών που αποδεικνύονταν ανθεκτικοί στην πενικιλλίνη ή σε περίπτωση που ο ασθενής ήταν αλλεργικός στην πενικιλλίνη. Η χρήση της περιορίστηκε με την εισαγωγή άλλων αντιμικροβιακών, όπως η μεθικιλλίνη, αλλά εντάθηκε ξανά με την εμφάνιση ορισμένων στελεχών του Σταφυλόκοκκου, όπως είναι ο ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη Σταφυλόκοκκος χρυσίζων (MRSA).
Είναι σημαντικό να ελέγχεται το επίπεδο της βανκομυκίνης, διότι η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από τη διατήρηση των επιπέδων της στο αίμα σε μία ελάχιστη συγκέντρωση για όλο το χρονικό διάστημα της θεραπείας. Επιπλέον, θα πρέπει να αποφεύγονται υπερβολικά υψηλές συγκεντρώσεις βανκομυκίνης, επειδή σε υψηλά επίπεδα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες και ιδιαίτερα βλάβη στην ακοή (ωτοτοξικότητα) καθώς και βλάβη στο νεφρό (νεφροτοξικότητα). Η ποσότητα της βανκομυκίνης που χορηγείται ανά δόση εξαρτάται από ένα εύρος παραγόντων συμπεριλαμβανομένων της νεφρικής λειτουργίας, άλλων νεφροτοξικών φαρμάκων που ενδεχομένως λαμβάνει ο ασθενής, της ηλικίας και του σωματικού βάρους.
Όποιος έχει μειωμένη νεφρική λειτουργία δεν είναι σε θέση να απομακρύνει επαρκώς το φάρμακο από τον οργανισμό του, γεγονός που προκαλεί την αυξημένη συγκέντρωση του στο αίμα. Εάν σε κάποιον χορηγείται πολύ μικρή ποσότητα φαρμάκου και δε μπορεί να διατηρήσει μία επαρκή ελάχιστη δόση στο αίμα, τότε η θεραπεία του δεν είναι αποτελεσματική. Η εξέταση της βανκομυκίνης μπορεί να χρησιμοποιηθεί τότε για τον έλεγχο της ποσότητας του φαρμάκου στο αίμα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι παραμένει σε θεραπευτική συγκέντρωση – επαρκή αλλά όχι υπερβολικά υψηλή.
Η βανκομυκίνη χορηγείται ενέσιμα (ενδοφλεβίως) για να θεραπεύσει λοιμώξεις όπως η σηψαιμία, η ενδοκαρδίτιδα, η λοίμωξη των οστών (οστεομυελίτιδα), κάποια είδη πνευμονιών καθώς και τη μηνιγγίτιδα. Αποτελεί, συνήθως, το φάρμακο επιλογής για τις λοιμώξεις που οφείλονται στα ανθεκτικά στη μεθικιλλίνη είδη των σταφυλόκοκκων, σταφυλόκοκκο τον επιδερμικό και σταφυλόκοκκο τον χρυσίζων,ειδικά όταν εμπλέκονται με εμφυτευμένες προσθετικές συσκευές, όπως είναι οι βαλβίδες της καρδιάς, τα τεχνητά ισχία και οι μόνιμοι καθετήρες. Η βανκομυκίνη μπορεί, επίσης, να χορηγηθεί για την πρόληψη λοιμώξεων (προφυλακτικά) σε ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργικές και οδοντιατρικές επεμβάσεις. Η ενδοφλέβια χορήγηση βανκομυκίνης είναι απαραίτητη προκειμένου το φάρμακο να περάσει στην κυκλοφορία του αίματος επειδή η δια του στόματος λήψη της δεν απορροφάται επαρκώς. Η δια του στόματος βανκομυκίνη συνταγογραφείται για τη θεραπεία ορισμένων ανθεκτικών λοιμώξεων από Clostridiumdifficileκαι για λοιμώξεις που προκαλούνται στο γαστρεντερικό σύστημα, όπου δε χρειάζεται να γίνει απορρόφηση από την κυκλοφορία.
Πώς συλλέγεται το δείγμα;
Το δείγμα λαμβάνεται με σύριγγα από μία φλέβα του άνω άκρου.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αν η υποβολή σε αυτές τις εξετάσεις, εσάς των ίδιων ή των δικών σας, σάς προκαλεί ανησυχία, ενόχληση ή αν ακόμα δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε αυτή την κατάσταση, θα μπορούσατε να διαβάσετε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω άρθρα: Coping with Test Pain Discomfort and Anxiety (Αντιμετωπίζοντας τον πόνο, τη δυσφορία και το άγχος των εξετάσεων), Tips on Blood Testing (Μικρές συμβουλές για τις εξετάσεις αίματος), Tips to Help Children through Their Medical Tests (Μικρές συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά να ανταπεξέλθουν στις ιατρικές εξετάσεις τους), και Tips to Help the Elderly through Their Medical Tests (Μικρές συμβουλές για να βοηθήσετε τους ηλικιωμένους να ανταπεξέλθουν στις ιατρικές εξετάσεις τους).
Ένα άλλο άρθρο, το Follow That Sample (Παρακολουθείστε αυτό το δείγμα), δίνει μια ιδέα για τη συλλογή και την επεξεργασία ενός δείγματος αίματος και μιας φαρυγγικής καλλιέργειας.
Χρειάζεται κάποια προετοιμασία για να διασφαλιστεί η ποιότητα του δείγματος;
Δε χρειάζεται κάποια προετοιμασία για την εξέταση, αλλά ο χρόνος λήψης του δείγματος είναι σημαντικός. Ακολουθήστε τις οδηγίες του γιατρού για τη συλλογή και ενημερώστε το εργαστήριο για το πότε ολοκληρώθηκε η τελευταία ενδοφλέβια δόση.
1. Πώς χρησιμοποιείται;
2. Πότε ζητείται;
3. Τί σημαίνει το αποτέλεσμα της εξέτασης;
4. Υπάρχει κάτι άλλο το οποίο πρέπει να γνωρίζω;
Πώς χρησιμοποιείται;
Η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των επιπέδων του αντιμικροβιακού φαρμάκου βανκομυκίνη στο αίμα. Όταν χορηγείται μία δόση βανκομυκίνης η συγκέντρωσή της στο αίμα αυξάνεται, φτάνει σε ένα ανώτερο σημείο και στη συνέχεια πέφτει. Η επόμενη δόση προγραμματίζεται να χορηγηθεί εν αναμονή της πτώσης του επιπέδου της βανκομυκίνης. Ο στόχος είναι να υπάρχει επαρκής επικάλυψη των δόσεων έτσι ώστε να διατηρείται διαρκώς μία ελάχιστη συγκέντρωση του φαρμάκου στο αίμα. Κατά διαστήματα ζητείται η μέτρηση των επιπέδων της στο αίμα για να προσδιοριστεί η χαμηλότερη και η ανώτερη συγκέντρωση, προκειμένου να εκτιμηθεί η επάρκεια της δοσολογίας καθώς και η επαρκής κάθαρση του φαρμάκου.
Τα χαμηλότερα επίπεδα λαμβάνονται ακριβώς πριν από την επόμενη χορήγηση της βανκομυκίνης στον ασθενή, ενώ τα υψηλότερα 1 με 2 ώρες μετά την ολοκλήρωση της ενδοφλέβιας δόσης. Οι κατώτερες και οι ανώτερες τιμές χρησιμοποιούνται από τους νοσοκομειακούς φαρμακοποιούς και τους γιατρούς για να υπολογιστούν οι ρυθμοί της απορρόφησης και η κάθαρση του φαρμάκου. Τα αποτελέσματα αυτά χρησιμοποιούνται στη συνέχεια για να προσδιοριστεί η κατάλληλη ποσότητα φαρμάκου και το κατάλληλο διάστημα μεταξύ των δόσεων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η συγκέντρωση του στο αίμα παραμένει εντός θεραπευτικού εύρους.
Για επιπλέον πληροφορίες σχετικά με το πώς χρησιμοποιείται η εξέταση δείτε το Therapeutic Drug Monitoring(Θεραπευτική Παρακολούθηση Φαρμάκων).
Πότε ζητείται η εξέταση;
Δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με τη χρήση της εξέτασης για τη βανκομυκίνη και για το πότε πρέπει να ζητείται. Μερικοί γιατροί ζητούν τον προσδιορισμό των κατωτέρων επίπεδων της βανκομυκίνης ανά μερικές μέρες κατά τη διάρκεια της θεραπείας με αυτήν. Κάποιοι άλλοι ζητούν τόσο τα κατώτερα όσο και τα ανώτερα επίπεδα συγκέντρωσης ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Πολλοί γιατροί θεωρούν ότι ο γενικός έλεγχος δεν είναι απαραίτητος και ζητούν τις εξετάσεις αυτές μόνο για ασθενείς οι οποίοι βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο νεφρικής βλάβης (νεφροτοξικότητα) και λαμβάνουν παράλληλα και άλλα φάρμακα, έχουν μειωμένη νεφρική λειτουργία ή δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία. Πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες από φαρμακοποιούς και λοιμωξιολόγους συνιστούν τον έλεγχο των κατώτατων επιπέδων, τουλάχιστον μία φορά, σε όλους τους ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν το φάρμακο για περισσότερες από μερικές μέρες και τα φυσιολογικά επίπεδα σε ασθενείς με πιο σοβαρές λοιμώξεις, σε άτομα που λαμβάνουν υψηλότερες από το συνηθισμένο δόσεις, σε όσους παρουσιάζουν μεταβολές στη νεφρική λειτουργία ή σε άτομα που λαμβάνουν και άλλα φάρμακα τα οποία μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στα νεφρά.
Τί σημαίνει το αποτέλεσμα της εξέτασης;
Το τυπικό θεραπευτικό εύρος για τη βανκομυκίνη είναι:
Οι πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες από τους φαρμακοποιούς και τους λοιμωξιολόγους είναι ότι θα πρέπει να γίνονται εξετάσεις μόνο για τα κατώτερα επίπεδα και ότι η ελάχιστη δόση, η οποία είναι απαραίτητη για τον έλεγχο μίας λοίμωξης, θα πρέπει να είναι 10 μg/mL, προτείνουν δε ένα θεραπευτικό εύρος 15-20 μg/mLγια σοβαρές λοιμώξεις.
Εάντα κατώτερα επίπεδα της βανκομυκίνης είναι πάνω από το ελάχιστο επίπεδο, τότε ο ασθενής λαμβάνει αρκετό από το φάρμακο έτσι ώστε να είναι αποτελεσματικό. Αν η λοίμωξη δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία, τότε ο γιατρός μπορεί είτε να συνεχίσει το φάρμακο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα είτε να εξετάσει άλλες επιλογές θεραπείας. Εάν τα ανώτερα επίπεδα συγκέντρωσης είναι χαμηλότερα από το μέγιστο επίπεδο, τότε ο ασθενής έχει μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξει νεφροτοξικότητα ή/και ωτοτοξικότητα, ωστόσο, μπορεί ακόμα να αντιμετωπίσει κάποια από τις επιπλοκές. Οι ανώτερες συγκεντρώσεις μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με τη συνέπεια που τηρείται στο χρονοδιάγραμμα για τη συλλογή του δείγματος καθώς και από τις μεταβολές στις τιμές κάθαρσης του φαρμάκου.
Εάν οι κατώτερες ή/και οι ανώτερες συγκεντρώσεις είναι πάνω από το μέγιστο επίπεδο, τότε ο ασθενής έχει αυξημένο κίνδυνο τοξικότητας και ο γιατρός θα πρέπει είτε να αλλάξει τη ποσότητα της δόσης είτε το ρυθμό χορήγησης.
Υπάρχει κάτι άλλο το οποίο θα πρέπει να γνωρίζω;
Η ενδοφλέβια δόση βανκομυκίνης θα πρέπει να χορηγείται αργά. Οι ασθενείς στους οποίους η δόση χορηγείται με γρήγορους ρυθμούς βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν «σύνδρομο ερυθρού ανθρώπου» μία αντίδραση της ισταμίνης η οποία προκαλεί έξαψη στο πρόσωπο, εξάνθημα στο άνω μέρος του σώματος και σημαντική πτώση της πίεσης του αίματος.
Οι εξετάσεις που ελέγχουν την νεφρική λειτουργία όπως η εξέταση BUN(Άζωτο Ουρίας Αίματος), η κρεατινίνη και η κάθαρση κρεατινίνης γίνονται πριν από την έναρξη της θεραπείας με βανκομυκίνη καθώς και κατά τη διάρκεια της ή άλλη στιγμή προκειμένου να εκτιμηθεί η κατάσταση των νεφρών.
1.Γιατί δεν είναι πιο ευρεία η χρήση της βανκομυκίνης;
Η ιατρική κοινότητα προσπαθεί να είναι συντηρητική σε ότι αφορά στη χρήση της βανκομυκίνης, περιορίζοντας την σε ασθενείς οι οποίοι έχουν λιγότερες επιλογές θεραπείας, προκειμένου έτσι να αποτρέψει την εμφάνιση μικροοργανισμών ανθεκτικών στη βανκομυκίνη. Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί ορισμένα ανθεκτικά και ενδιάμεσα (με μειωμένη ευαισθησία) στελέχη του Σταφυλόκοκκου του χρυσίζοντα (τα οποία καλούνται VISAκαι VRSA) καθώς και στελέχη Εντερόκοκκου.
2. Χρειάζεται να υποβληθώ σε εξέταση αν λαμβάνω βανκομυκίνη από το στόμα;
Η δια του στόματος θεραπεία με βανκομυκίνη ελέγχεται σπάνια, καθώς τότε ελάχιστες ποσότητες του φαρμάκου απορροφώνται και μεταφέρονται στο αίμα. Μόνο ασθενείς με μειωμένη νεφρική λειτουργία θα πρέπει να παρακολουθούνται για να διαπιστωθεί ότι το φάρμακο δε συσσωρεύεται στο σώμα τους.
3.Μπορώ να εξετάσω τα επίπεδα της βανκομυκίνης στο σπίτι;
Παρόλο που ένας ασθενής μπορεί να λάβει ενδοφλέβια θεραπεία με βανκομυκίνη στο σπίτι, η οποία συνήθως χορηγείται από έναν κατ' οίκον πάροχο υγείας (νοσηλευτής, γιατρός), τα επίπεδά της στο αίμα δε μπορούν να ελεγχθούν στο σπίτι. Η εξέταση απαιτεί ειδικό εξοπλισμό και πρέπει να διενεργείται σε κοινά εργαστήρια. Ο κατ' οίκον πάροχος υγείας μπορεί να πάρει ένα δείγμα αίματος πριν από τη χορήγηση της επόμενης δόσης του φαρμάκου. Το δείγμα αυτό θα σταλεί στο εργαστήριο για ανάλυση.
4. Θα πρέπει να παρακολουθούνται όλες οι θεραπείες με αντιβιοτικά, όπως η βανκομυκίνη;
Όχι, δεν απαιτούν όλα τα αντιβιοτικά παρακολούθηση. Σε αντίθεση με τη βανκομυκίνη, τα περισσότερα αντιβιοτικά δεν συνδέονται με σοβαρές παρενέργειες. Μπορούν επομένως να συνταγογραφούνται με ασφάλεια βάσει ενός προκαθορισμένου σχήματος δοσολογίας.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Δεν είναι διαθέσιμο ένα κοινά αποδεκτό εύρος τιμών αναφοράς (φυσιολογικές τιμές, φτ). Επειδή οι τιμές αναφοράς εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες που περιλαμβάνουν την ηλικία του ασθενούς, το φύλο, την πληθυσμιακή ομάδα και την μέθοδο προσδιορισμού, τα αριθμητικά αποτελέσματα έχουν διαφορετική σημασία σε κάθε Εργαστήριο. Σε κάθε περίπτωση στην απάντησή δίπλα στο αποτέλεσμα πρέπει να αναγράφεται το εύρος των τιμών αναφοράς (φυσιολογικές τιμές, φτ) που έχει το Εργαστήριο για την συγκεκριμμένη εξέταση. Οι διαδικτυακές εξετάσεις συνιστού θερμά να συζητήσετε τα αποτελεσματα της εξέτασης σας με τον γιατρό σας. Περισσότερες πληροφορίες για τις τιμές αναφοράς μπορείτε να βρείτε στο άρθρο