Τι είναι ο ίκτερος;

Ο ίκτερος είναι το κιτρίνισμα του δέρματος, του λευκού των ματιών και των υγρών του σώματος. Προκαλείται από αύξηση στη συγκέντρωση της χολερυθρίνης στο αίμα. Η χολερυθρίνη είναι μια κίτρινη χρωστική ουσία που παράγεται από την αποικοδόμηση της αίμης, κυρίως της αιμοσφαιρίνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων (RBC). Η χολερυθρίνη μεταφέρεται από το αίμα προς το ήπαρ, όπου το ένζυμο συνδέεται με ένα σάκχαρο. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται σύζευξη. Hσυζευγμένη χολερυθρίνη εκκρίνεται από το ήπαρ στη χολή, η οποία τελικά φθάνει στο λεπτό έντερο. Ο ίκτερος μπορεί να προκύψει από αυξημένη καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, σε νόσο του ήπατος ή σε προβληματική απέκκριση της χολής.

Παραδείγματα κοινών καταστάσεων που μπορεί να προκληθεί ίκτερος:

Αιμολυτική αναιμία

Μπορεί να προκληθεί από ανώμαλες μορφές αιμοσφαιρίνης ερυθρών αιμοσφαίριων, από ελονοσία, από αυτοάνοση νόσο, από αιμολυτική νόσο του νεογνού ή από οποιαδήποτε άλλη κατάσταση που οδηγεί σε σημαντική αύξηση της καταστροφής των ερυθροκυττάρων και επακόλουθη αύξηση της παραγωγής της χολερυθρίνης. Στον ίκτερο υπάρχει τόσο συζευγμένη όσο και ασύζευκτη χολερυθρίνη.

Φυσιολογικός ίκτερος (κανονικός)

Ήπιος ίκτερος που εμφανίζεται σε περισσότερο από το 50% των νεογνών και οφείλεται στην ανωριμότητα των ηπατικών ενζύμων του μωρού, ένζυμα που είναι απαραίτητα για τη σύζευξη της χολερυθρίνης. Εμφανίζεται συνήθως μέσα σε 2 - 4 ημέρες και εξαφανίζεται μετά από 7 έως 10 ημέρες. Αν ο ίκτερος εμφανιστεί νωρίς και επιμένει ή είναι πολύ ισχυρός ή οφείλεται σε άλλες αιτίες, θα πρέπει να διαγνωσθεί εγκαίρως για να αρχίσει η θεραπεία.

Το σύνδρομο Gilbert

Από το σύνδρομο αυτό νοσείπερίπου το 3 - 8% του Γαλλικού πληθυσμού. Συνδέεται με μείωση της συζευγμένης χολερυθρίνης στο ήπαρ, λόγω της μείωσης της συγγενούς ενζυματικής δραστικότητας (UDP - γλυκουρονικής τρανσφεράσης) μειώνοντας την απέκκριση της χολερυθρίνης στη χολή. Οι ασθενείς δεν έχουν πάντα συμπτώματα, αλλά μπορεί να εμφανίσουν ήπιο ίκτερο κατά τη διάρκεια περιόδων ασθενείας ή στρες, που προκαλείται από την αύξηση των επιπέδων στο αίμα της μη συζευγμένης χολερυθρίνης.

Οξεία Ηπατίτιδα

Φλεγμονή του ήπατος που προκαλείται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των γνωστών ηπατικών ιών (ηπατίτιδα Α, Β, C, D, Ε) ή άλλων καθώς και από κατάχρηση αλκοόλ, φαρμάκων και λήψη τοξινών.

Απόφραξη ενδοηπατικών ή εξωηπατικών χοληφόρων πόρων

Μπορεί να οφείλεται σε βλάβη του ήπατος, σε προχωρημένο στάδιο της κίρρωσης, σε καρκίνο του ήπατος, σε  χολική ατρησία ή συγγενή ασθένεια με ανώμαλη ανάπτυξη των χοληφόρων. Παρεμπόδιση των χοληφόρων οδών ή του παγκρέατος, καθώς και καρκίνος του παγκρέατος, μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη του χοληδόχου πόρου. Η παλινδρόμηση της χολής οδηγεί στην εμφάνιση της χολερυθρίνης στο αίμα και στα ούρα. Εάν η απόφραξη είναι σοβαρή, τα κόπρανα γίνονται χλωμά. 

Παραδείγματα σπανιότερων περιπτώσεων ίκτερου

Σύνδρομο Crigler-Najjar:

Κληρονομική νόσος που προκαλεί την αύξηση της χολερυθρίνης του ορού αίματος. Οφείλεται σε μετάλλαξη του ενζύμου που απαιτείται για τη σύζευξη της χολερυθρίνης.

Σύνδρομο Dubin-Johnson

Κληρονομική ασθένεια που μεταβάλλει την έκκριση της χολερυθρίνης από τα κύτταρα του ήπατος. Οι ασθενείς μπορεί να έχουν διαλείπων ίκτερο.

Σύνδρομο Rotor

Κληρονομική νόσος υπεύθυνη για διαλείπων ίκτερο, παρόμοια με την Dubin-Johnson, αλλά χωρίς να αλλάζει η έκκριση.

Ψευδο-ίκτερος

Το δέρμα του ασθενούς μπορεί να γίνει κιτρινωπό όταν η διατροφή του περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες από καρότα, κολοκύθα ή πεπόνι, λόγω της παρουσίας της β-καροτίνης σε αυτά τα τρόφιμα. Αυτό είναι απολύτως ακίνδυνο για την υγεία.