Πώς χρησιμοποιείται;

Η εξέταση της ισταμίνης είναι χρήσιμη ένδειξη της ενεργοποίησης των ιστιοκυττάρων. Η εξέταση επιβεβαιώνει ότι κάποιος είχε αντίδραση αναφυλαξίας, ή βοηθά στη διάγνωση της μαστοκυττάρωσης, μία σπάνια ομάδα ανωμαλιών που χαρακτηρίζεται από ανώμαλο πολλαπλασιασμό των ιστιοκυττάρων.

Συνήθως η διάγνωση της αναφυλαξίας γίνεται κλινικά, αλλά παρόλα αυτά μπορούν να βοηθήσουν οι εξετάσεις της ισταμίνης και της τρυπτάσης. Αυτό γίνεται όταν ο ασθενής εμφανίζει συχνά επεισόδια και/ή αν η διάγνωση είναι αβέβαιη. Η εξέταση της ισταμίνης στο αίμα γίνεται μόλις εμφανιστούν συμπτώματα.

Εκτός από εξέταση αίματος, μπορεί να ζητηθεί η εξέταση ισταμίνης που πραγματοποιείται με συλλογή ούρων 24ωρου για να εκτιμηθεί η παραγωγή ισταμίνης για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να ανιχνευτεί στα ούρα ο μεταβολίτης Ν-μεθυλισταμίνη αντί της ισταμίνης.

Η εξέταση της ισταμίνης μπορεί να ζητηθεί μαζί με αυτή της τρυπτάσης για να βοηθηθεί η διάγνωση μαστοκυττάρωσης ή η ανώμαλη ενεργοποίηση των ιστιοκυττάρων. Η δερματική μαστοκυττάρωση προκαλεί κανονικά προβλήματα μόνο στο δέρμα (κυρίως εξανθήματα). Οι άνθρωποι με συστηματική μαστοκυττάρωση ή ανώμαλη ενεργοποίηση των ιστιοκυττάρων ίσως εμφανίσουν αναφυλαξία με όλα τα σχετικά της συμπτώματα.

Πότε ζητείται;

Η εξέταση ισταμίνης δεν ζητείται συχνά. Ο λόγος είναι ότι η διάγνωση της αναφυλαξίας γίνεται χωρίς εξετάσεις και η μαστοκυττάρωση είναι σπάνια. Μερικές φορές ζητείται η εξέταση της ισταμίνης όπως και της τρυπτάσης ζητούνται όταν κάποιος έχει συμπτώματα που παραπέμπουν στην αναφυλαξία, ειδικά όταν η διάγνωση δεν είναι σαφής και/ή τα συμπτώματα είναι επαναλαμβανόμενα. Τα συμπτώματα της αναφυλαξίας είναι:

• Δυσκολία στην αναπνοή, αναπνευστικός συριγμός.
• Ερυθρίαση.
• Κνησμός, συχνά με εμφανή κνίδωση.
• Ελαφρύ πονοκέφαλο ή ζάλη.
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση.
• Εξοίδηση του λαιμού, του προσώπου, της γλώσσας και/ή των ματιών.

Πολλά από αυτά τα συμπτώματα συνοδεύονται και με άλλες παθολογικές καταστάσεις.

Η εξέταση μπορεί επίσης να ζητηθεί όταν ο γιατρός υποπτεύεται ότι κάποιος ίσως έχει μαστοκυττάρωση ή διαταραχή στην ενεργοποίηση των ιστιοκυττάρων. Άνθρωποι με αυτές τις διαταραχές έχουν πολλά κοινά συμπτώματα με ανθρώπους με σοβαρές αλλεργίες, αλλά χωρίς κανένα συγκεκριμένο ερέθισμα, όπως έκθεση σε συγκεκριμένα τρόφιμα (π.χ. φιστίκια) ή νύγμα μέλισσας. Οι άνθρωποι με συστηματική μαστοκυττάρωση έχουν χαρακτηριστικά συμπτώματα όπως πεπτικά έλκη, χρόνια διάρροια, πόνο στις αρθρώσεις, διογκωμένο ήπαρ, διογκωμένο σπλήνα ή λεμφαδένες, εξανθήματα ή χαρακτηριστικό κόκκινο, σοβαρές αλλοιώσεις που μπορεί να εμφανίζονται μεμονωμένα ή κατά εκατοντάδες.

Τί σημαίνει το αποτέλεσμα της εξέτασης;

Η έντονη αύξηση των επιπέδων της ισταμίνης και/ή της τρυπτάσης σε άτομα με συμπτώματα αναφυλαξίας είναι σαφής ένδειξη αυτής της πάθησης.

Τα φυσιολογικά αποτελέσματα της ισταμίνης μπορεί να υποδεικνύουν ότι τα συμπτώματα του ατόμου οφείλονται σε άλλη αιτία ή ότι το δείγμα δεν ελήφθη την κατάλληλη στιγμή. Στην αναφυλαξία, τα επίπεδα της ισταμίνης στο αίμα αυξάνονται γρήγορα και μπορούν να επανέλθουν σε φυσιολογικά επίπεδα μέσα σε 30-60 λεπτά. Αν το δείγμα ληφθεί με μεγάλη καθυστέρηση, τα αποτελέσματα πιθανώς να είναι φυσιολογικά. Αν γίνει επίσης εξέταση τρυπτάσης, η τιμή της μπορεί να συγκριθεί με τα επίπεδα της ισταμίνης. Τα επίπεδα της τρυπτάσης αυξομειώνονται πιο αργά από ότι τα επίπεδα της ισταμίνης, φτάνοντας στο ανώτερο επίπεδο μέσα σε 1 έως 2 ώρες από την παρουσία των συμπτωμάτων.

Αν ο χρόνος λήψης του δείγματος ήταν αυτός που πρέπει και δεν ήταν αυξημένες οι τιμές της ισταμίνης και της τρυπτάσης σε αυτό τότε είναι απίθανο να υπάρχει αναφυλαξία. Παρόλα αυτά μπορεί κάποιος να έχει αναφυλαξία ή μαστοκυττάρωση χωρίς αυξημένες τιμές ισταμίνης και γι’αυτό η διάγνωση δεν μπορεί να αποκλεισθεί, όταν οι εξετάσεις είναι αρνητικές.

Τα αυξημένα επίπεδα ισταμίνης και/ή Ν-μεθυλισταμίνης σε δείγμα ούρων 24ωρου υποδεικνύει ένα περιστατικό που σχετίζεται με την ενεργοποίηση ιστιοκυττάρων. Άτομο με συμπτώματα μαστοκυττάρωσης που παρουσιάζει συνεχώς αυξημένα επίπεδα ισταμίνης ή/και τρυπτάσης, είναι πιθανό να έχει αυτή την ασθένεια. Η διάγνωση πρέπει παρόλα αυτά να επιβεβαιωθεί και με άλλη εξέταση.

Τι άλλο πρέπει να γνωρίζω;

Η ισταμίνη μπορεί να είναι αυξημένη σε κάθε παθολογική κατάσταση που ενεργοποιεί ιστιοκύτταρα, και η απελευθέρωση της μπορεί να προκληθεί από μεγάλη ποικιλία ουσιών.

Η αλλεργική αντίδραση που οφείλεται σε τροφές θεωρείται ότι είναι η πιο συχνή αιτία αναφυλαξίας.

Συμπτώματα που σχετίζονται με την ισταμίνη, όπως έξαψη, κεφαλαλγία, διάρροια, κνησμός, κτλπ., μπορεί να αναπτυχθούν σε μερικούς ανθρώπους μετά από τη λήψη τροφών πλούσιων σε ισταμίνη. Η ισταμίνη υπάρχει σε ποικίλες τροφές, ειδικά σε αυτές που έχουν μεγάλο «χρόνο ωρίμανσης» όπως το τυρί, το κρασί, και το ξυνολάχανο. Επίσης τα συμπτώματα μπορεί να προκληθούν από τη λήψη αλκοόλ, ή από ουσίες που είτε διεγείρουν την απελευθέρωση της ισταμίνης είτε εμποδίζουν τον μεταβολισμό της.
Δηλητηρίαση από ισταμίνη σπανίως μπορεί να προκληθεί μετά από βρώση χαλασμένου ψαριού (π.χ., τόνος, σκουμπρί) το οποίο έχει υψηλές ποσότητες ισταμίνης που παράγεται από βακτήρια. Η λεγόμενη σκομβροειδής δηλητηρίαση από ψάρι, μπορεί να προκαλέσει έξαψη, εφίδρωση, εμετό, κεφαλαλγία και διάρροια.

Κάποιοι καρκινικοί όγκοι του γαστροεντερικού συστήματος παράγουν μεγάλη ποσότητα ισταμίνης.