Labtest - Κοιλιοκάκη

Κοιλιοκάκη

Τι είναι η κοιλιοκάκη;

Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση νόσος που χαρακτηρίζεται από ακατάλληλη ανοσοαπόκριση στη γλουτένη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι και σε συναφείς διατροφικές πρωτεΐνες στη σίκαλη και στο κριθάρι. Η αντίδραση αυτή οδηγεί σε φλεγμονή του λεπτού εντέρου και σε βλάβες και καταστροφή των λαχνών που βρίσκονται κατά μήκος του εντερικού τοιχώματος. Οι λάχνες είναι προεκβολές, μικρές πτυχώσεις ιστού που αυξάνουν την επιφάνεια του εντέρου και επιτρέπουν στα θρεπτικά συστατικά, τις βιταμίνες, τα ανόργανα άλατα, τα υγρά και τους ηλεκτρολύτες να απορροφηθούν από τον οργανισμό. Όταν ένα ευαίσθητο άτομο έχει εκτεθεί στη γλουτένη, το σώμα του παράγει αυτοαντισώματα που δρουν κατά των συστατικών των εντερικών λαχνών. Εφ' όσον το άτομο συνεχίζει να εκτίθενται σε πρωτεΐνες, θα συνεχίσει να παράγει αυτά τα αυτοαντισώματα. Όταν οι λάχνες είναι κατεστραμμένες ή καταστρέφονται, το σώμα δυσκολεύεται να απορροφήσει τις τροφές και αρχίζει να παρουσιάζει συμπτώματα που σχετίζονται με τον υποσιτισμό και την δυσαπορρόφηση.

Παγκοσμίως η κοιλιοκάκη είναι περισσότερο διαδεδομένη μεταξύ ατόμων Ευρωπαϊκής καταγωγής. Εμφανίζεται περίπου σε έναν στα 100 έως 150 άτομα στις ΗΠΑ και μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνή σε βρέφη και σε άτομα γύρω στην τέταρτη και πέμπτη δεκαετία της ζωής τους. Περίπου το 20% των ατόμων με κοιλιοκάκη είναι άνω των 60 ετών. Είναι συχνότερη στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες. Η ανάπτυξη της κοιλιοκάκης πιστεύεται ότι οφείλεται σε μία κληρονομική προδιάθεση που ενεργοποιείται από κάποια περιβαλλοντική, συναισθηματική, ή φυσική εκδήλωση, αν και ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι πλήρως κατανοητός. Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό για Ασθένειες του Πεπτικού των ΗΠΑ, το 5-15% περίπου των συγγενών πρώτου βαθμού (γονέας, αδελφός, ή παιδί) του ασθενούς με κοιλιοκάκη φέρουν επίσης την πάθηση.

*BRPAGE*

Σημάδια και συμπτώματα

Έχει υπολογιστεί ότι ένας στους 100 με 150 ανθρώπους στις ΗΠΑ έχει κοιλιοκάκη, όμως μόνο το 3% περίπου αυτών έχουν διαγνωσθεί. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στη διαφορά των συμπτωμάτων από άτομο σε άτομο. Σύμφωνα με την Ένωση Κοιλιοκάκης των ΗΠΑ μόνο το 10% των ατόμων με κοιλιοκάκη έχει τυπικά συμπτώματα δυσαπορρόφησης. Περίπου το 40% έχει λιγότερο τυπικά συμπτώματα και το υπόλοιπο 33% μπορεί να μην έχει κανένα σχετικό σύμπτωμα. Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης έχουν την τάση να ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία και το στάδιο ανάπτυξης του ατόμου. Δεδομένου ότι τα ίδια συμπτώματα είναι παρόντα σε μια ποικιλία από άλλες συνθήκες, η διάγνωση της κοιλιοκάκης μπορεί να χαθεί ή να καθυστερήσει - μερικές φορές για χρόνια.

Τα σημάδια και τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης είναι:

· Κοιλιακό άλγος και διάταση

· Σιδηροπενική αναιμία που δεν ανταποκρίνεται στα συμπληρώματα σιδήρου

· Τάσηγιααιμορραγία

· Αιματηρά κόπρανα

· Πόνος στα οστά και στις αρθρώσεις

· Αλλαγές στο οδοντικό σμάλτο

· Διάρροια

· Κόπωση

· Φούσκωμα

· Λιπαρά, δύσωδακόπρανα

· Στοματικά έλκη

· Εμετός

· Αδυναμία

· Απώλεια βάρους

Μερικά από αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται σε άλλες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αλλεργιών στα τρόφιμα.

Τα παιδιά με κοιλιοκάκη ενδέχεται να εμφανίσουν ανεπαρκή ή καθυστερημένη ανάπτυξη και εξέλιξη, καθυστερημένη έναρξη της εφηβείας, και χαμηλό ανάστημα. Οι ενήλικες με κοιλιοκάκη μπορεί επίσης να εμφανίσουν υπογονιμότητα. Πολλοί άνθρωποι με κοιλιοκάκη εμφανίζουν ερπητοειδή δερματίτιδα, μια ασθένεια που προκαλεί κνησμό και φουσκάλες στο δέρμα. Υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος για ανάπτυξη οστεοπόρωσης και εντερικό λέμφωμα, μια μορφή καρκίνου.

Εξετάσεις

Οι περισσότερες εξετάσεις για την νόσο της κοιλιοκάκης αφορούν την ανίχνευση των ειδικών της αυτοαντισωμάτων. Αυτές γίνονται για τη διάγνωση και την παρακολούθηση της κοιλιοκάκης, κυρίως σε ασθενείς με συμπτώματα.

Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να είναι:

· IgA αντισώματα αντι-τρανσγλουταμινάσης ιστού (αντι-tTG IgA): είναι η πιο ευαίσθητη και ειδική εξέταση αίματος για την κοιλιοκάκη και είναι συνήθως η πρώτη εξέταση που πραγματοποιείται.

· IgG αντισώματα αντι-τρανσγλουταμινάσης ιστού (αντι-tTG IgM): η εξέταση για ταν IgG(αντι-tTG) αντισώματα είναι λιγότερο ευαίσθητη και ειδική από αυτή των IgAαντισωμάτων, αλλά δεν επηρεάζεται από ανεπάρκεια των IgA, γεγονός ιδιαίτερα συχνό σε άτομα με κοιλιοκάκη.

· IgA αντισώματα αποαμιδιωμένης γλοιαδίνης του πεπτιδίου (DGP): μια σχετικά νέα εξέταση που μπορεί να είναι θετική σε ορισμένα άτομα με κοιλιοκάκη που είναι αντι-tTGαρνητικά˙ η εξέταση IgG-DGPμαζί με την IgG-tTG συνιστάται από το Αμερικανικό Κολλέγιο Γαστρεντερολογίας (ACG) για όσους ασθενείς έχουν χαμηλή συγκέντρωση IgAή ανεπάρκεια αυτών.

· IgG και IgA αντισώματα κατά της γλοιαδίνης (AGA): αυτοαντισώματα έναντι του γλιαδινικού τμήματος της γλουτένης. Οι εξετάσεις αυτές, σύμφωνα με το ACG(2013), δεν συνιστώνται για την πρωτογενή διάγνωση της κοιλιοκάκης λόγω αμφιβολιών για την ακρίβεια της.

· IgA αντισώματα κατά του ενδομυΐου (EMA): σπανιότερη εξέταση, ουσιαστικά παρέχει τις ίδιες πληροφορίες με την αντι-tTG.

· IgA αντισώματα κατά της ρετικουλίνης (ARA): σπανιότερη εξέταση, δεν είναι τόσο ειδική ή ευαίσθητη όπως οι άλλες εξετάσεις.

· IgA αντισώματα αντί της ακτίνης (F-ακτίνη): σπανιότερη εξέταση˙ μπορεί να συνεπάγεται αυξημένη εντερική βλάβη. Για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της κοιλιοκάκης, χρειάζεται η βιοψία του λεπτού εντέρου για εντοπισμό της βλάβης στις εντερικές λάχνες.

Υπάρχουν γενετικές εξετάσεις που αναζητούν δείκτες που συνδέονται στενά με την κοιλιοκάκη αλλά συνήθως δεν ζητούνται. Οι εξετάσεις αυτές περιλαμβάνουν τους δείκτες DQ2 και DQ8 του ανθρωπίνων αντιγόνων των λευκοκυττάρων (HLA). Το θετικό αποτέλεσμα δεν επιβεβαιώνει την νόσο της κοιλιοκάκης, καθώς περίπου το 30% του γενικού πληθυσμού φέρει αυτούς τους δείκτες, ενώ δεν έχει την ασθένεια. Ένα αρνητικό αποτέλεσμα, ωστόσο, μπορεί να αποκλείσει ουσιαστικά την κοιλιοκάκη στα άτομα εκείνα για τα οποία τα αποτελέσματα των άλλων δοκιμών, συμπεριλαμβανομένων της βιοψίας, είναι ασαφή. Οι εξετάσεις αυτές είναι πιο χρήσιμες για τα μέλη των οικογενειών των ατόμων με τη νόσο, οι οποίοι εμπίπτουν στη κατηγορία υψηλού κινδύνου και για εκείνους που οι υπόλοιπες εξετάσεις δεν έδωσαν σαφή απάντηση.

Άλλες εξετάσεις, που μπορεί να ζητηθούν για την αξιολόγηση της σοβαρότητα της νόσου και την έκταση του υποσιτισμού του ασθενούς, της δυσαπορρόφησης, και της συμμετοχής των οργάνων του, είναι:

CBC (γενική εξέταση αίματος) για έλεγχο αναιμίας.
ΤΚΕ (ταχύτητα καθίζησης ερυθρών αιμοσφαιρίων) για την ανίχνευση της φλεγμονής.CRP(C-αντιδρώσα πρωτεΐνη), ένας πιο ευαίσθητος δείκτης φλεγμονής.

· CMP(πλήρες μεταβολικό προφίλ) για τον προσδιορισμό ηλεκτρολυτών, πρωτεϊνών, και των επιπέδων ασβεστίου και για τον έλεγχο της κατάστασης των νεφρών και του ήπατος.Βιταμίνη D, B12 και φυλλικό οξύ για τον έλεγχο σχετικής αβιταμίνωσης.

· Σίδηρος, ικανότητα δέσμευσης σιδήρου ή τρανσφερίνης και φερριτίνη για την ανίχνευση ανεπάρκειας σιδήρου.

· Λίπος στα κόπρανα, για την αξιολόγηση της δυσαπορρόφησης.

Μη εργαστηριακές εξετάσεις

Οι ακτινογραφίες των εντέρων μετά την κατάποση βαρίου είναι ικανές να δείξουν χαρακτηριστικά ευρήματα που υποδεικνύουν εντερική βλάβη.

Θεραπεία

Τα άτομα με κοιλιοκάκη πρέπει να ακολουθούν μια δια βίου δίαιτα χωρίς γλουτένη. Αυτή, για να είναι επιτυχής, χρειάζεται συμβουλευτική από διαιτολόγο και προσεκτικό έλεγχο των συστατικών των τροφίμων. Εφόσον αφαιρεθούν όλες οι μορφές του σίτου, σίκαλης, κριθαριού από τη διατροφή, τα επίπεδα των αυτοαντισωμάτων θα αρχίσουν να μειώνονται και το έντερο θα επουλωθεί.

Ενώ οι περισσότερες, αν όχι όλες οι εντερικές βλάβες που προκαλούνται από κοιλιοκάκη είναι αναστρέψιμες, μερικές επιδράσεις του παρατεταμένου υποσιτισμού και της δυσαπορρόφησης, όπως χαμηλό ανάστημα και αποδυναμωμένα οστά, μπορεί να είναι μόνιμες. Είναι σημαντικό να ανιχνευτεί και να θεραπευτεί η κοιλιοκάκη το συντομότερο δυνατό, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά. Η πιθανότητα της νόσου της κοιλιοκάκης θα πρέπει να εξετάζεται σε βρέφη που δεν είναι δεν αναπτύσσονται σωστά, δεδομένου ότι τα τρόφιμα με γλουτένη είναι πολύ διαδεδομένα και τα αυτοαντισώματα της κοιλιοκάκης μπορεί να αρχίσουν να αναπτύσσονται λίγο μετά την αλλαγή της διατροφής του παιδιού από γάλα σε στερεές τροφές. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτοί που ακολουθούν μία αυστηρή δίαιτα που στερείται γλουτένη θα παραμείνουν υγιείς και χωρίς συμπτώματα και μπορούν να ζήσουν μια σχετικά φυσιολογική ζωή. Ωστόσο, εάν ένα άτομο αρχίσει και πάλι να καταναλώνει τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα τόσο τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης όσο και της ζημίας στις εντερικές λάχνες θα επιστρέψουν. Ακόμα και άνθρωποι με λίγα ή καθόλου συμπτώματα μπορεί να έχουν εντερική βλάβη και, με την πάροδο του χρόνου, να αναπτύξουν επιπλοκές, όπως διατροφικές ελλείψεις και μειωμένη οστική πυκνότητα. Ένα μικρό ποσοστό αυτών που πλήττονται από κοιλιοκάκη δεν ανταποκρίνονται στην δίαιτα χωρίς γλουτένη ή/και μπορεί να έχουν μη αντιστρέψιμες βλάβες στο έντερο. Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματικές ιατρικές παρεμβάσεις καθώς και διατροφική υποστήριξη.

*BRPAGE*

Σχετικές ιστοσελίδες

Σε αυτή την ιστοσελίδα

Εξετάσεις: εξετάσεις για κοιλιοκάκη, ολική πρωτεΐνη, αλβουμίνη, ασβέστιο, βιταμίνη D, αυτοαντισώματα, γενική αίματος, βιταμίνη Α, βιταμίνες Β, λίπος κοπράνων

Παθήσεις: αυτοάνοσες διαταραχές, υποσιτισμός, δυσαπορρόφηση

Αλλού στο διαδίκτυο

Celiac Disease Foundation

American Autoimmune Related Diseases Association

Medlineplus Health Information: Celiac Disease

National Digestive Diseases Information Clearinghouse: Celiac Awareness Campaign

Celiac Sprue Association CSA/USA On-Line

University of Maryland Center for Celiac Research

Gluten Intolerance Group

MayoClinic.com: Celiac disease diet, How do I get enough grains?

Familydoctor.org: Celiac disease

Kidshealth.org: Celiac disease

University of Chicago Celiac Disease Center: Endoscopic biopsy

National Digestive Diseases Information Clearinghouse: Celiac Disease

American Gastroenterological Association: Understanding Celiac

North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition: Gluten-Free Diet Guide for Families

Πηγέςτουάρθρου

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αυτό το άρθρο βασίζεται σε έρευνα που χρησιμοποιεί τις πηγές που αναφέρονται εδώ, καθώς και στη συλλογική εμπειρία της Συντακτικής Επιτροπής του Αμερικάνικου Lab Tests Online. Αυτό το άρθρο είναι περιοδική αξιολόγηση από τη συντακτική του ομάδα και μπορεί να ενημερώνεται, σύμφωνα με τις νέες ανακαλύψεις. Τυχόν νέες πηγές που αναφέρονται προστίθενται στο τέλος του επόμενου καταλόγου για να διακριθούν από τις χρησιμοποιούμενες αρχικές πηγές.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στην τρέχουσα ανασκόπηση

(2009 April). Testing for Celiac Disease. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases [On-line information]. Available online at http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/celiactesting/index.htm through http://digestive.niddk.nih.gov. Accessed November 2010.

Mozes, A. (2010 September 27). Celiac Disease Seems to Be on the Rise, Mainly in Elderly: Study Blood markers for the disease rose from 1 in every 501 individuals in 1974 to 1 in 219 by 1989. MedlinePlus HealthDay [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/news/fullstory_103757.html through http://www.nlm.nih.gov. Accessed November 2010.

(Updated 2009 June 19). Treatment of Celiac Disease. Celiac Sprue Association [On-line information]. Available online at http://www.csaceliacs.org/celiac_treatment.php through http://www.csaceliacs.org. Accessed November 2010.

Tack, G. et. al. (2010 April 23). The Spectrum of Celiac Disease: Epidemiology, Clinical Aspects and Treatment. Medscape from Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2010;7(4):204-213. [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/720681 through http://www.medscape.com. Accessed November 2010.

Rubio-Tapia, A. and Murray, J. (2010 May 14). Celiac Disease. Medscape from Curr Opin Gastroenterol. 2010;26(2):116-122. [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/721376 through http://www.medscape.com. Accessed November 2010.

Fasano, A. (Updated 2009 December 29). Celiac Disease and HLA-DQ2/DQ8 eMedicine [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/1790189-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed November 2010.

Klapproth, J. and Yang, V. (Updated 2009 September 2). Celiac Sprue. eMedicine [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/171805-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed November 2010.

Tebo, A. (Updated 2010 May). Celiac Disease. ARUP Consult [On-line information]. Available online at http://www.arupconsult.com/Topics/CeliacDisease.html?client_ID=LTD through http://www.arupconsult.com. Accessed November 2010.

Rubio-Tapia A, Hill ID, Kelly CP, Calderwood AH, Murray JA. American College of Gastroenterology. ACG clinical guidelines: diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2013;108:656-676. Abstract available online at http://www.medscape.com/medline/abstract/23609613 through http://www.medscape.com. Accessed September 2013.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε προηγούμενες ανασκοπήσεις

Thomas, Clayton L., Editor (1997). Taber's Cyclopedic Medical Dictionary. F.A. Davis Company, Philadelphia, PA [18th Edition].

Pagana, Kathleen D. & Pagana, Timothy J. (2001). Mosby's Diagnostic and Laboratory Test Reference 5th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO.

Gliadin Antibodies, IgA and IgG. ARUP Guide to Clinical Laboratory Testing [On-line information]. Available online at http://www.aruplab.com/guides/clt/tests/clt_a248.jsp#1149464 through http://www.aruplab.com.

What serologic assays are available to screen for celiac disease? ARUP Guide to Clinical Laboratory Testing Users Guide, FAQ [On-line information]. Available online at http://www.aruplab.com/guides/faq/articles/0015.1.jsp through http://www.aruplab.com.

Endomysial Antibody, IgA with Reflex to Titer. ARUP Guide to Clinical Laboratory Testing [On-line information]. Available online at http://www.aruplab.com/guides/clt/tests/clt_a209.jsp#1147645 through http://www.aruplab.com.

Reticulin Antibody, IgA with Reflex to Titer. ARUP Guide to Clinical Laboratory Testing [On-line information]. Available online at http://www.aruplab.com/guides/clt/tests/clt_171b.jsp#1146993 through http://www.aruplab.com.

Celiac disease. Hendrick Health System, AccessMed Health Information Library [On-line information]. Available online at http://www.ehendrick.org/healthy/ through http://www.ehendrick.org.

Muir, A., Updated (2002 May 09, Updated). Celiac disease - sprue. MEDLINEplus Health Information, Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000233.htm.

Tissue Transglutaminase Antibody, IgA. ARUP Guide to Clinical Laboratory Testing [On-line information]. Available online at http://www.aruplab.com/guides/clt/tests/clt_231b.jsp#1149369 through http://www.a

aruplab.com.

Tissue Transglutaminase Antibody, IgG. ARUP Guide to Clinical Laboratory Testing [On-line information]. Available online at http://www.aruplab.com/guides/clt/tests/clt_232b.jsp#2113913 through http://www.aruplab.com.

Drago, S., et. al. (2002). Recent developments in the pathogenesis, diagnosis and treatment of celiac disease. Expert Opin. Ther: Patents [On-line journal] 12(1):45-51. Available online through http://fiordiliji.ashley-pub.com.

Pruessner, H. (1998 March 1). Detecting Celiac Disease in Your Patients. American Family Physician [On-line journal]. Available online at http://www.aafp.org/afp/980301ap/pruessn.html through http://www.aafp.org.

(2000 September). Celiac Disease. Familydoctor.org [On-line information]. Available online at http://familydoctor.org/handouts/236.html through http://familydoctor.org.

Semrad, C. Celiac Disease and Gluten Sensitivity. Columbia University Gastroenterology Web page [On-line information]. Available online at http://cpmcnet.columbia.edu/dept/gi/celiac.html through http://cpmcnet.columbia.edu.

Kaufman, S. (1995 November). Celiac Disease: A Guide for Children and Their Families. North American Society for Pediatric Gastroenterology and Nutrition (NASPGHAN) [On-line information]. Available online at http://www.naspgn.org/sub/celiac_disease.asp through http://www.naspgn.org.

Hellekson, K. (2005 May 1). AHRQ Releases Practice Guidelines for Celiac Disease Screening. American Family Physician [On-line information]. Available online at http://www.aafp.org/afp/20050501/practice.html through http://www.aafp.org. Accessed 1/21/07.

(2005 October) Celiac Disease. National Digestive Diseases Information Clearinghouse [On-line information]. PDF available for download at http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/celiac/celiac.pdf through http://digestive.niddk.nih.gov. Accessed 1/21/07.

(2006 May, Revised). What People with Celiac Disease Need to Know About Osteoporosis. From the National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases (NIAMS) [On-line information]. PDF available for download at http://www.niams.nih.gov/bone/hi/bowel/celiac.pdf through http://www.niams.nih.gov. Accessed 1/21/07

Houchen, C. (2005 October 27, Updated). Celiac disease – sprue. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000233.htm. Accessed 1/21/07.

Sollid, L. and Khosla, C. (2005). Future Therapeutic Options for Celiac Disease. Nat Clin Pract Gastroenterol Hepatol. 2(3): 140-147 [On-line journal]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/502212 through http://www.medscape.com. Accessed 1/21/07.

(2006 September, Reviewed). Celiac Disease. ARUP Consult [On-line information]. Available online at http://www.arupconsult.com/Topics/Autoimmune_Disease/Celiac_Disease.html through http://www.arupconsult.com. Accessed 1/21/07.

(2006 September 26). Celiac Disease. Celiac Sprue Association [On-line information]. Available online at http://www.csaceliacs.org/CD.php through http://www.csaceliacs.org. Accessed 1/21/07.

(2006 August 25, Modified). Celiac Disease - Serodiagnosis of Gluten-Sensitive Enteropathy. ARUP Technical Bulletins [On-line information]. Available online through http://www.aruplab.com. Accessed 1/29/07.

A. Kipatány, et. al (posted 11/28/2006). Diagnostic Significance of HLA-DQ Typing in Patients With Previous Coeliac Disease Diagnosis Based on Histology Alone. Alimentary Pharmacology & Therapeutics (Medscape, accessed March 2007). Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/547082 through http://www.medscape.com.

Alessio Fasano (May 24, 2006). Celiac Disease in the Clinical Spotlight -- What's New and What's the Path Forward? (accessed March 2007). Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/533251 through http://www.medscape.com.

National Digestive Diseases Information Clearinghouse. Testing for Celiac Disease. Available online at http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/celiactesting/index.htm#genetic through http://digestive.niddk.nih.gov. Accessed October 2009.

aruplab.com.

(2000 September). Celiac Disease. Familydoctor.org [On-line information]. Available online at http://familydoctor.org/handouts/236.html through http://familydoctor.org.

(2006 September 26). Celiac Disease. Celiac Sprue Association [On-line information]. Available online at http://www.csaceliacs.org/CD.php through http://www.csaceliacs.org. Accessed 1/21/07.

Τροποποιήθηκε τελευταία φορά 18.10.2019

Πληρούμε τις προδιαγραφές του κώδικα δεοντολογίας «Health on the Net» (HON) περί αξιόπιστων πληροφοριών υγείας.
επιβεβαιώστε.